De plannen van de zorgverzekeraars voor de concentratie van spoedeisende ziekenhuiszorg zijn mogelijk in strijd met de Mededingingswet. Eventuele voordelen als hogere kwaliteit en doelmatigheid zijn vooralsnog niet helder en wegen dan ook niet op tegen de verminderde keuzevrijheid. Dat stelt de Autoriteit Consument & Markt (ACM).
“Hoewel patiënten bij een spoedgeval vaak niet zoveel te kiezen hebben, staat de spoedeisende zorg niet op zichzelf”, aldus de ACM. “ACM denkt dat het concentreren van spoedeisende zorg in veel gevallen ook gevolgen heeft voor de niet-spoedeisende zorg.” Door het wegvallen van de SEH zal in veel ziekenhuizen het zorgaanbod in den brede en daarmee de keuzemogelijkheid voor de patiënt verschralen, zo verwacht de ACM.
Zorginkoop
Volgens de ACM heeft gezamenlijk optrekken door de zorgverzekeraars bij de concentratie van de SEH ook negatieve gevolgen voor de zorginkoop. “Als zorgverzekeraars gezamenlijk bepalen waar spoedeisende zorg wordt ingekocht, kunnen zij zich ook minder in de inkoop van het overige zorgaanbod van de betrokken ziekenhuizen onderscheiden”, stelt de ACM. Doordat zorgverzekeraars zich zodoende onvoldoende van elkaar onderscheiden ontstaan valt er volgens de ACM ook voor de verzekerde steeds minder te kiezen.
De zorgverzekeraars verdedigen hun plannen met het argument dat concentratie leidt tot betere en doelmatiger zorg. De ACM erkent dat zulke argumenten zwaarder kunnen tellen dan mededingingsrechtelijke overwegingen, maar dan moeten deze voordelen onomstotelijk vast staan. Daar wringt de schoen, want volgens de ACM hebben de zorgverzekeraars vooralsnog niet kunnen aantonen dat de voordelen van concentratie opwegen tegen de mogelijke nadelen. De ACM wijst er in dit verband op dat veel ziekenhuizen alsook de wetenschappelijke verenigingen van medisch specialisten de beoogde voordelen helemaal niet zien.
Kwaliteitsstandaard
De ACM roept de zorgverzekeraars op om hun plannen met onafhankelijke en goed onderbouwde kwaliteitsstandaarden te onderbouwen. “Zonder onafhankelijke en goed onderbouwde kwaliteitsstandaarden voor spoedeisende zorg zijn zorgverzekeraars niet in staat om aan te tonen dat de geclaimde voordelen voor de patiënt en verzekerde opwegen tegen het wegvallen van de keuzemogelijkheden”, aldus de ACM.
De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) is blij met de “kritische en constructieve analyse” van de ACM. De NVZ voelt zich gesteund in de eigen kritiek op de onderbouwing van de concentratieplannen. “Volumenormen moeten gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek en ondersteund worden door de wetenschappelijke verenigingen”, stelt de NVZ. “Maar de relatie tussen het volume van een behandeling en de uitkomst van zorg is lang niet altijd duidelijk. Daarom pleit de NVZ voor het gebruik van indicatoren die echt een relatie hebben met de uitkomst van de zorg.”
Aangewezen partij
In een reactie laat Zorgverzekeraars Nederland (ZN) weten het Zorginstituut Nederland te gaan vragen om de benodigde standaarden vast te stellen. Naar eigen zeggen hebben de zorgverzekeraars hun voorlopige scenario’s gebaseerd op de informatiekaart over spoedeisende zorg van de ACM. “Nu de ACM met nadere duiding komt, vinden zorgverzekeraars het Kwaliteitsinstituut de aangewezen partij om onafhankelijke kwaliteitsstandaarden en richtlijnen vast te stellen voor de spoedeisende zorg”, stelt ZN. Of die verwachting uitkomt is de vraag. Het Zorginstituut Nederland heeft tot op heden altijd aangegeven niet zelf kwaliteitsstandaarden te zullen opstellen. Het instituut ziet zichzelf primair als een arbiter die zich aan de hand van metacriteria uitspreekt over standaarden die het veld ontwikkelt. Het probleem met de concentratie van de SEH is juist dat het veld -zijnde de zorgverzekeraars, ziekenhuizen en wetenschappelijke verenigingen- er niet in slaagt om in gezamenlijkheid standaarden te ontwikkelen.
