De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) houdt toezicht op de marktwerking met als doel dat consumenten iets te kiezen hebben en waar voor hun geld krijgen. Dat is de missie van de NMA. Dit geldt ook voor de zorg.
Fusie
De NMA heeft besloten dat het Kennemergasthuis en het Spaarneziekenhuis een vergunning nodig hebben om te mogen fuseren. De NMA vreest dat een groot deel van de patiënten uit de regio na de voorgenomen fusie onvoldoende keuze heeft tussen ziekenhuizen.
De ziekenhuizen hebben actief contact gezocht met patiënten en inwoners van de regio over hun voornemen tot vergaande samenwerking, bijvoorbeeld door het houden van webenquêtes en via informatie op hun website. Zorgbelang Noord-Holland heeft hen daarbij geadviseerd.
Keuzevrijheid
Vanuit het oogpunt van de patiënt is keuzevrijheid een groot goed. De vraag is of in deze kwestie de juiste criteria worden gehanteerd.
Tien kwaliteitscriteria
Laten we deze keuzevrijheid eens benaderen vanuit de tien kwaliteitscriteria zoals die door de patiëntenbeweging worden gehanteerd (Kwaliteit In Zicht).
- Eigen regie over de zorg
Het Spaarneziekenhuis heeft een beveiligde website waarmee patiënten afspraken kunnen maken en vragen aan het behandelteam kunnen stellen. Online inzage in je dossier is bij geen van beide ziekenhuizen mogelijk, laat staan dat je er opmerkingen aan kunt toevoegen. Beide ziekenhuizen hebben een balie voor patiëntenvoorlichting. Een actief aanbod van vrijwilligers als co-patiënt lijkt in beide ziekenhuizen te ontbreken. Op de site van het Spaarneziekenhuis kan ik de namen en foto’s van de specialisten vinden. Bij het Kennemergasthuis staan meer gegevens (aandachtsgebieden, kort CV, nevenfuncties) hetgeen al meer mogelijkheden geeft om als patiënt een gefundeerde keuze voor een bepaalde specialist te maken. - Effectieve zorg
Een makkelijk en toegankelijk overzicht voor de patiënt over de kwaliteit en effectiviteit van behandelingen ontbreekt. Ook een overzicht van het aantal gelijke operaties (oefening baart kunst) per specialist ontbreekt. Wat dit betreft is nu weinig gefundeerde keuze mogelijk. - Toegankelijke zorg
Hier ligt een duidelijk pijnpunt voor de patiënt. De reisafstand voor sommige behandelingen zal toenemen, al blijft de bereikbaarheid binnen de redelijkheidsnormen vallen. De beschikbaarheid van bepaalde vormen van zorg kan toenemen doordat door de fusie het aantal van bepaalde behandelingen boven de minimumgrens uitkomt die zorgverzekeraars (gaan) stellen. - Continuïteit van zorg
Afspraken in de keten, zowel over de behandeling als de verzorging (zeker bij ontslag na opname) zijn essentieel voor de patiënt en nog voor zeer veel verbetering vatbaar. Doordat door de fusie meer partners bij ketenafspraken betrokken zijn, is de kans groot dat dergelijke afspraken nog moeilijker van de grond komen. Hierdoor kan de kwaliteit van zorg onder druk komen. - Informatie, voorlichting en educatie
Een groter ziekenhuis zou hier meer in kunnen investeren, maar biedt daarvoor zeker geen garantie. - Emotionele ondersteuning, empathie en respect
Dit hangt in eerste instantie van de individuele hulpverlener af. Het stimuleren van een dergelijk klimaat is wel een voorwaarde daarvoor. - Zorgvragersgerichte omgeving
De patiënten ervaren op dit moment duidelijke verschillen tussen beide ziekenhuizen zoals bleek uit het onderzoek van de beide ziekenhuizen en dit beïnvloedt op dit moment hun keuze voor een bepaald ziekenhuis. - Veilige zorg
Voor veilige zorg is de aanspreekcultuur op kwaliteit en gedrag in het ziekenhuis op alle niveaus essentieel. Dit naast het bestaan van veilige en duidelijk procedures die ook nageleefd worden.
Voor een verantwoorde keuzemogelijkheid voor de patiënt is inzicht hierin essentieel. Zeker wat betreft die cultuur is er nauwelijks transparantie voor de patiënt. - Kwaliteit van zorg transparant
Zie 2 en 8 - Kosten transparant
Keuzeproces
De tarieven van de DBC’s staan op de websites, maar bieden patiënten nauwelijks inzicht. Zicht op de te verwachten eigen bijdragen ontbreekt als men ook de periode na opname erbij betrekt. De wijze waarop deze informatie nu wordt gegeven levert geen bijdrage aan het keuzeproces.
Voorwaarden hanteren
De aanwezigheid van verschillende ziekenhuizen binnen redelijke reisafstand is essentieel voor het kunnen kiezen door de patiënt. Om tot een gefundeerde keuze te kunnen komen is echter veel meer nodig. Ik nodig de NMA uit om vanuit de bovenvermelde criteria de aanvraag van fusies van zorgaanbieders te beoordelen en liever nog deze criteria als voorwaarden te hanteren. Het hanteren van deze voorwaarden moet natuurlijk gelden voor iedere organisatie die iets te zeggen heeft over het afgeven van vergunningen of inkopen van zorg.
Jacques Loomans
Directeur Zorgbelang Noord-Holland