Goed nieuws vorige week voor transparantie in de zorg, en een opsteker voor het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven en het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht en Nieuwegein. Als eersten in Nederland geven deze twee hartcentra met de methodiek Meetbaar Beter inzicht in de uitkomsten van hun behandelingen.
Meetbaar Beter meet niet alleen de medische uitkomst, maar ook de gezondheidswinst op langere termijn en de kwaliteit van leven na een dotterbehandeling, bypass of andere ingreep. Ook laten de uitkomsten zien waar artsen de zorg voor de patiënt verder kunnen verbeteren. Een belangrijke stap op weg naar transparantie in de zorg.
Onduidelijkheid
En die stap moest heel nodig gezet worden. Want de week ervoor las ik dat onderzoek aantoont dat bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen meestal niet op tijd inzicht hebben in de tarieven die gehanteerd worden voor diensten als een douchebeurt, een wandeling en het wassen van kleding. Dat dit soort essentiële informatie niet inzichtelijk is riep een groot gevoel van verontwaardiging op. Het gaat over kosten die ouderen zelf moeten betalen. Als een oudere er pas tijdens het intakegesprek achter komt dat het wassen van kleding 120 euro per maand kost, terwijl hij rond moet komen van een AOW, is het te laat. Zo hebben we er ook geen idee van wat medisch specialistische zorg kost. De rekening wordt betaald door de zorgverzekeraar – en dus door ons als premiebetalers – en de meeste mensen zien niet wat er precies is betaald en of dat ook klopt. Wil je gepast gebruik stimuleren, dan moet je ook daar transparant in zijn.
Inzicht in kwaliteit
Met openheid over kosten heb je slechts de helft van de informatie. Openheid over kwaliteit hoort daarbij en geeft ons informatie in handen op basis waarvan wij kunnen kiezen voor de juiste dokter of de juiste zorginstelling. Een patiënt die zorg nodig heeft, bijvoorbeeld van een medisch specialist, wil weten: “In welk ziekenhuis ben ik het beste af, welke dokter moet ik hebben?” Meestal gaan patiënten daarbij nog af op het advies van hun huisarts. Maar op basis van welke informatie verwijst een huisarts een patiënt eigenlijk door? Steeds meer patiënten zoeken zelf naar informatie over de kwaliteit van zorg. Die informatie is echter nog maar sporadisch beschikbaar, terwijl het daar toch allemaal begint.
Keuzehulpmiddelen
Omdat dit zo belangrijk is, werken veel patiëntenorganisaties hard aan het openbaar maken van de kwaliteit van zorg vanuit het perspectief van de patiënt. Zo kun je op ZorgkaartNederland.nl klantervaringen in de zorg plaatsen en vinden, voor zowel zorgorganisaties als individuele zorgverleners. Daarnaast worden voor steeds meer aandoeningen keuzehulpmiddelen ontwikkeld, bijvoorbeeld binnen het programma Kwaliteit in Zicht ; een samenwerkingsverband van de grote patiëntenorganisaties.
Inzicht
Hoe kan het dan dat belangrijke gegevens nog steeds verborgen blijven voor de patiënt? Waarom beschikken de ziekenhuizen en zorgverzekeraars bijvoorbeeld wel over complicatie- en sterftecijfers per instelling en per aandoening en de patiënt om wie het gaat niet? Daarmee accepteren we dus dat een patiënt met een ernstige aandoening onwetend en vol vertrouwen naar het ziekenhuis om de hoek gaat en dat vervolgens zijn kans op overleven vele malen kleiner is dan als hij naar een ziekenhuis was gegaan waarin ze gespecialiseerd zijn in die aandoening.
Werk
Er is nog veel werk te verzetten voordat we werkelijk kunnen spreken van openheid in de zorg. We hebben informatie nodig om te kunnen kiezen. Om inzicht te krijgen in waar we de beste kwaliteit voor een specifieke aandoening mogen verwachten. We roepen de professionals, zorgverzekeraars en –aanbieders op om niet te blijven zitten op die gegevens. Laat patiënten beschikken over de data die ze feitelijk zelf leveren. Het zijn immers hun complicaties, hun sterftecijfers en de door hen betaalde premies.
Lichtpuntjes
Is er behalve Meetbaar Beter dan helemaal geen hoop? Laat ik eindigen met twee lichtpuntjes. De medisch specialisten geven aan in hun toekomstvisie ‘De Medisch Specialist in 2015’, dat ze de kwaliteit van behandelingen in de zorg openbaar willen maken. Het Ontwerpadvies dat de SER onlangs uitbracht om te komen tot kwalitatief goede, toegankelijke en betaalbare zorg benadrukt ook het belang van meten van kwaliteitscriteria en het transparant maken van kwaliteitsinformatie. En in de ‘Agenda voor de zorg’ hebben we met alle partijen in de zorg vastgelegd dat de patiënt beter geïnformeerd moet worden en dat er meer transparantie komt over de kwaliteit van zorg. Want alleen als je weet waar de beste zorg geleverd wordt voor jouw aandoening, kun je als patiënt echte keuzes maken, kostenbewust zijn en medeverantwoordelijk voor het proces. Tot zover de lichtpuntjes op papier. Nu op naar de uitvoering.
Wilna Wind
directeur Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF)