Het recente Kamerdebat over de winsten van zorgverzekeraars en de publicaties van winstcijfers over 2012 kregen veel aandacht in de media. Een aantal partijen onderstreept dat het de zorgverzekeraars – conform hun rol in het systeem – gelukt is de groei van de zorgkosten te beperken.
Maar velen lijken het een maatschappelijke misstand te vinden dat zorgverzekeraars vorig jaar minder hebben te hoeven uitgeven dan ze aan premies binnenkregen.
Het is logisch dat politiek en samenleving, zeker in tijden van crisis, kritisch meekijken naar de besteding van dat positief resultaat. En ik begrijp en deel de voorkeur voor premieverlaging. Maar als de minister van Financiën geld zou overhouden, roepen we toch ook geen ‘schande’?
Bad guy
“Iemand moet de bad guy zijn. Die zegt: we gaan dit niet meer vergoeden, want elders gebeurt het beter en goedkoper. In ons systeem doet de zorgverzekeraar dat”, zei minister Schippers onlangs in een interview. Zorgverzekeraars zijn zich van die rol bewust: ze pakken hem op en weten dat ze daarmee niet altijd de populariteitsprijs winnen. Laten we om te beginnen constateren dat het stelsel werkt en dat het steeds beter lukt om greep te krijgen op de alsmaar stijgende kosten in de zorg, want dat is hard nodig.
Besparen
De minister heeft partijen in de zorg opgeroepen om op korte termijn zelf met voorstellen te komen om opgeteld nog zo’n 1,5 miljard te besparen. Het Centraal Planbureau geeft in een recente studie aan dat ingrijpende pakketmaatregelen en/of verhoging van de eigen bijdragen van verzekerden in dat verband onvermijdelijk zijn. Zorgverzekeraars – en met hen vrijwel alle andere partijen in de zorg – denken echter dat het overgrote deel van die besparing gerealiseerd kan worden zónder dergelijke ingrijpende maatregelen (die immers over het algemeen geen besparing, maar een verschuiving van lasten betekenen).
Selectieve zorginkoop
Zorgverzekeraars hebben laten zien dat ze hun verantwoordelijkheid nemen: de forse besparingen op geneesmiddelen en de ingezette kostenbeheersing bij de medisch specialisten en ziekenhuizen zijn daar tastbare voorbeelden van. En de komende jaren zullen de resultaten van selectieve zorginkoop steeds meer zichtbaar worden: door slim in te kopen en te sturen op kwaliteit wordt de zorg ook doelmatiger en besparen we kosten. Soms zal dat gepaard gaan met een herinrichting van het zorglandschap, door concentratie van specialistische functies, bijvoorbeeld bij de spoedeisende zorg. Dat roept ook spanning op: met de regionale politiek als het om concentratie gaat, met beroepsgroepen (apothekers, psychotherapeuten) als ze de kosten op hun terrein willen beheersen. Zorgverzekeraars gaan die spanning niet uit de weg, maar willen wel kunnen rekenen op een rechte rug van de politiek als zij doen wat de wetgever hen heeft opgedragen.
Rol zorgverzekeraars
Natuurlijk moeten zorgverzekeraars ook de hand in eigen boezem steken. Ze moeten zich ervan bewust zijn dat hun rol voor veel mensen nog geen vanzelfsprekende is. We hebben in ons land gekozen voor een complex stelsel, waarin private verzekeraars binnen strikte publieke randvoorwaarden een centrale rol vervullen. Die zullen dus nog meer dan tot nu toe maatschappelijk verantwoording moeten afleggen voor hun keuzes en transparant moeten zijn over die keuzes. Dat betekent: helder maken welke kwaliteitscriteria ze hanteren bij de zorginkoop, met regionale politiek en belangengroepen het debat aangaan over concentratie en spreiding van zorg. Vrijwel alle zorgverzekeraars zijn coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen. Primair aan hun eigen leden/verzekerden, maar ook aan samenleving en politiek horen ze inzage te geven in hun financiële huishouding. En uiteraard dient de verzekerde jaarlijks bij het afsluiten van de polis te weten welke zorgaanbieders gecontracteerd zijn.
Belang van verzekerden
Zorgverzekeraars vinden het niet erg om zo nu en dan de rol van bad guys te moeten spelen, want ze weten dat ze dat doen in het belang van hun verzekerden, die altijd premiebetalers en zo nu en dan ook patiënten zijn. En het is alleen maar goed dat politiek en samenleving vooral kritisch meekijken, want het gaat over hún zorg en hún premie. Vanuit dat perspectief is ‘winst’ van zorgverzekeraars dan ook goed nieuws voor verzekerden.
André Rouvoet
Voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland