Vandaag was een interessant programma met onder andere Dave Marvit en Ajav Chander (Vice President Strategy Fujitsu Labarotories of America), Maarten den Braber (oa. Singularity University NL) en Gary Wolf (co-founder Quantified Self).
Meten is weten
Centraal in alles wat we vandaag horen, staat de opmars van sensoren. Letterlijk overal in, aan en om ons heen. Sensoren zijn verworden tot minicomputers die het mogelijk maken om continu allerlei waarden te meten. Dat is een groot verschil met vroeger toen alleen op bepaalde tijdstippen en locaties een bepaalde meting kon worden uitgevoerd. Doordat sensoren steeds krachtiger en kleiner worden, kunnen ze heel gemakkelijk dagelijks worden gedragen door mensen in kleding, of op en in het lichaam. Combineer dit met het feit dat de productiekosten van sensoren steeds lager worden en er ontstaan gigantische mogelijkheden voor de zorg.
Slimme pillen en moderne harnassen
Hoe deze sensoren hun weg naar de gezondheidszorg vinden, toont bijvoorbeeld de toepassing van het bedrijf Proteus Biomedical. Dit bedrijf maakt slimme chips die op/in medicatie geplaatst worden om in het lichaam therapietrouw en reacties van de pil permanent te bewaken. Een ander voorbeeld is de lichaamsband van Zephyr die dagelijks op continue basis ECG, temperatuur en activiteit meet. Een getoonde doorontwikkeling is zelfs een onzichtbare pleister met dezelfde functionaliteit voor slechts 2 dollar per dag (de pleister gaat zo’n 14 dagen mee). Nog verder gaan sensoren die volledige analyses van lichaamswaarden uitvoeren als ‘lab on a chip’ zodat zelfs een laboratorium onnodig is. En tenslotte de sensoren/services in de toekomst op basis van biotech, nanotech en zelfs genomics.
Business modellen omver gegooid
Met tientallen voorbeelden van de sensoren die we zien, kan ik een hele blog (of zelfs een hele week blogs) vullen. Op zichzelf is dat niet bijzonder. Wel opmerkelijk is dat al deze slimme sensoren er voor zorgen dat compleet nieuwe business modellen ontstaan. Waar het meten van fysieke waarde voorbehouden was aan grote zorgbedrijven met gespecialiseerde apparatuur (vaak fysiek in een lab, diagnosecentrum of bij de dokter in praktijk of kliniek), zie je nu dat het business model rondom monitoring helemaal uit elkaar gerafeld wordt: een deel richt zich op het verzamelen en distribueren van alle informatie, een deel op het analyseren van alle data uit de verschillende sensoren en tenslotte het ontwikkelen van ‘services’ zelf op basis van de data (zoals monitoring, feedback aan de gebruiker, lifestyle coaching etc). Hierdoor wordt het meten van fysieke waarden ineens mogelijk voor iedere patiënt thuis in relatie met zijn of haar dokter of verpleegkundige.
Standaardisatie… of het ontbreken ervan
Een belangrijke constatering van Fujitsu is dat er honderden sensoren ontstaan die eigenlijk niet met elkaar kunnen communiceren (sensoren in huis, in je telefoon, met speciale slimme apparaatjes etc) maar waarbij het juist voor de consument of voor een (zorg)organisatie wel heel erg interessant is om de data samen te brengen. Zo kan een diabetes- of hartpatiënt precies zien welke activiteiten, medicatie en voeding gezamenlijk leiden tot een optimaal insuline niveau. Of monitoring is gekoppeld aan GPS om zo direct risico’s in te schatten en een alarmdienst in de buurt te waarschuwen. Fujitsu ontwikkelt hiervoor het ‘Sprout platform’ dat data van verschillende sensoren integreert en samenbrengt tot 1 analyseerbare datastroom waar serviceproviders gebruik van kunnen maken.
Soldaten uit Afghanistan
Al deze sensoren zijn natuurlijk prachtig, maar wat kunnen we daar dan mee? Een zeer concrete toepassing van integratie van data is een App voor de begeleiding van soldaten uit Afghanistan met een Post Traumatisch Stress Syndroom (onder andere naar aanleiding van alle ervaringen met bermbommen waardoor zij een aanval kunnen krijgen in het verkeer). Zij krijgen sensoren op hun auto en dragen meetapparatuur (ECG, lichaamstemperatuur) waarbij de combinatie van de verzamelde data een stress-map maakt en terugkoppelt via de App (bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen, alarm). Dergelijke ‘stress maps’ zijn ook in andere situaties toepasbaar, zoals voor piloten of dokters bij wie continu objectief gemeten wordt of het stressniveau nog acceptabel is zodat ongelukken worden voorkomen.
En de chronische patiënt…
Op vergelijkbare wijze kunnen diensten met een voorspellende (alarm)functie ontwikkeld worden voor patiënten met epilepsie, delier en risico-zwangeren, maar ook voor ziektes zoals dementie, parkinson of chronische aandoeningen zoals diabetes, hartfalen of COPD. Met permanente monitoring (dus zonder handmatige vragenlijsten) kunnen exacerbaties worden voorkomen. Sensoren zijn in feite extra ogen en oren die je permanent in de gaten houden.
Dicht bij huis
Wat erg duidelijk werd in alle lezingen, is dat de mogelijkheden bijna eindeloos en steeds meer betaalbaar zijn. Toch hebben al deze mogelijkheden pas echte toegevoegde waarde als er ook een dienst omheen wordt ontwikkeld voor een patiënt. Immers, wat heb ik aan allerlei data die los verzameld zijn? Iets wat ik erg herkenbaar vind. In Nederland ontwikkelen we in co-creatie met patiënt en zorgverlener een thuismeet-app voor cardiologie en copd waarbij we dit soort sensoren gebruiken om actief monitoring mogelijk te maken. In de VS komen er ook steeds meer diensten met directe feedback, zoals BSE Bra waarmee met een BH de ontwikkeling van tumoren voorspeld wordt. Of een intuïtieve handschoen die de dokter feedback geeft dat hij tumoren beter kan ontdekken door te voelen en feedback te krijgen. Diensten die in feite de virtuele en werkelijke wereld combineren om zo complicaties te voorkomen of het werk van de dokter te ondersteunen.
Tegenovergestelde effect
Veel kansen natuurlijk. Maar in mijn ogen is er ook een keerzijde aan al deze sensoren en metingen. Enerzijds bestaat het gevaar dat er conclusies getrokken worden die gebaseerd blijken op een verkeerde context. Zo herinner me een voorval met zwangerschapsmonitoring waarbij de sensoren een verhoogd risico aangaven door plots verhoogde activiteit en de ambulance al werd ingeschakeld. Bij aankomst bleek dat de mevrouw in kwestie aan het stofzuigen was… Ook kan er in mijn ogen het gevaar ontstaan dat mensen erg onzeker worden van al die data en daarmee naar de dokter gaan. Of juist nog minder rekening gaan houden met hun ziektebeeld. Immers ‘de sensoren houden me toch wel in de gaten als het fout gaat’. Dan leidt goedbedoelde technologie juist tot het tegenovergestelde effect. Toch denk ik over het algemeen dat zeker een grote groep (chronische) patiënten veel baat kan hebben bij het voorkomen van exacerbaties die bovendien vaak tot (dure) ziekenhuisopnames leiden. Dit terwijl er tegelijkertijd op een eenvoudige wijze inzicht ontstaat in de eigen gezondheid en hoe een verandering van leefstijl deze kan beïnvloeden.
Maatwerk per patiënt
Met de inzet van sensoren ontstaat er een soort win-win-situatie waarbij de huidige lopende band, het zorgproces van vandaag, kan worden vervangen door echt maatwerk per patiënt. Iets waarbij met name de professional een belangrijke rol gaat spelen in het valideren van de zelf verzamelde data en het plaatsen ervan in de juiste medische context. Iets wat leidt tot meer actieve, preventieve gezondheidscoaching van patiënten in plaats van enkel medische behandeling als het kwaad eenmaal is geschied. Dit is zeer kansrijk, maar betekent tegelijkertijd een wezenlijke verandering in de relatie tussen patiënt en professional. Een verandering die met deze ontwikkelingen reeds is ingezet.
Morgen zien we hoe er in de VS services voor zorg en welzijn hieruit ontwikkeld zijn. Ik ben benieuwd!
Bent u benieuwd naar speciale dingen uit Silicon Valley? Laat het me de komende dagen weten via @DaanDohmen en ik probeer er in mijn reis en de blogs op terug te komen!
Daan Dohmen, algemeen directeur van Focus Cura Zorginnovatie
Dr. ir. Daan Dohmen spreekt op 21 juni 2013 tijdens het Skipr congres eHealth, Innovatie en Bedrijfsvoering over de nieuwste innovaties in eHealth. Zie hier het programma en inschrijving.