Het is verleidelijk om aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen te gaan debatteren over de verantwoordelijkheden die gemeenten wel of niet moeten krijgen in de ondersteuning van mensen met een beperking.
Maar daarvoor is het eigenlijk te laat.
Het ziet ernaar uit dat de langdurige zorg per 1 januari 2015 ingrijpend wordt hervormd. In feite betekent dat: morgen. Ik merk dat veel gemeenten de ambitie hebben om de nieuwe taken serieus op te pakken. En zorgaanbieders willen de decentralisatie graag uitvoeren. Maar beide partijen zitten vaak nog afwachtend te kijken naar wat er uit Den Haag komt. Gemeenten willen weten hoeveel geld zij straks te besteden hebben en zorgaanbieders vragen zich af welke cliënten volgend jaar onder welk regime vallen. Dat is logisch, maar de betrokken ministeries – VWS, OCW, SZW, en V&J – lijken alvast te zijn begonnen aan een terugtrekkende beweging.
Gevaarlijk vacuüm
Zo ontstaat een gevaarlijk vacuüm. Als dat niet snel wordt opgeheven, is de kans groot dat de problemen terecht komen bij kwetsbare burgers die niet kunnen wachten tot er een keer een oplossing komt. Omdat het vaak gaat over mensen met lagere zorgzwaartepakketten, is het verleidelijk om te denken dat hun problematiek niet ernstig is. Maar mensen met een licht verstandelijke beperking hebben wel dat ene duwtje in de rug nodig om te kunnen blijven meedoen in de samenleving. Zonder begeleiding kunnen ze in verkeerde circuits belanden en dan krijgen gemeenten – al is het geen automatisme – mogelijk te maken met problemen rond loverboys, schulden, verslaving of diefstal.
Het is niet waarschijnlijk dat al deze mensen op 1 januari 2015 voor een nieuw ingericht Wmo-loket staan met een helder geformuleerde hulpvraag. Of dat zij een gemeenteambtenaar vriendelijk uitnodigen voor een keukentafelgesprek. Sommigen van hen zijn zorgmijders. Dat geldt ook voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Eén van de kenmerken van deze mensen is, dat ze zelf vinden dat er niets met hen aan de hand is, hooguit met hun omgeving.
Experimenteren
Het is belangrijk dat meer gemeenten en zorgaanbieders initiatieven nemen om nu al samen te werken. Informatie uitwisselen, projecten starten, experimenteren – al is het alleen maar om elkaars taal te leren verstaan. En het is ook belangrijk dat er straks niet alleen geld beschikbaar is om alle nieuwe regelingen uit te voeren. De hervorming van de langdurige zorg is een experiment waaraan kwetsbare burgers deelnemen. Als je mensen voor het eerst aan een trapeze laat hangen, zorg je ervoor dat er een stevig vangnet onder hangt. Als je nieuwe regelingen ontwerpt voor mensen met een beperking, zorg je ervoor dat er ook een budget beschikbaar is voor de mensen die – oeps – net buiten alle regelingen vallen.
Hans Schirmbeck
Directeur Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN)
Dit blog maakt onderdeel uit van een reeks blogs die in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart 2014 geschreven worden door vertegenwoordigers van de organiserende partijen van de zorgdebatreeks. Deze zorgdebatten worden georganiseerd door verenigingen van zorgverleners, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en patiënten (GGZ Nederland, ActiZ, KNMP, SGF, NVZ, ZN, GGD Nederland, KNGF, VGN, LHV en V&VN). Op 12 maart vindt in Den Haag een zorgdebat plaats met de woordvoerders van de zes grootste partijen in de Tweede Kamer. Hiervoor kunt u zich nog aanmelden.