Hoe kunnen we het beste wonen, welzijn en zorg om de kwetsbaarheid van ouderen heen organiseren? Het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) van ZonMw geeft ons een aantal antwoorden op deze vraag.
Al worden we steeds ouder en wordt de dood steeds verder uitgesteld, in de laatste levensfase komt de ouderdom meestal met gebreken. Door de medische vooruitgang kunnen veel van die gebreken gelukkig worden behandeld en steeds langer worden ‘uitgesteld’. Feit is echter dat deze gebreken mensen kwetsbaar kunnen maken. Kwetsbaarheid is een transitie tussen ‘succesvol’ ouder worden en hulpbehoevendheid.
De vraag is hoe we het beste met die kwetsbaarheid om kunnen gaan, individueel, als hulpverleners en als overheid. Hoe kunnen we wonen, welzijn en zorg organiseren en welke lessen heeft het NPO van ZonMw ons geleerd? Het NPO richt zich namelijk op de organisatie en inhoud van de zorg voor kwetsbare ouderen.
Belangrijk is dat ouderen zelf zeggenschap hebben, individueel in het hulpverleningscontact en georganiseerd in contact met professionals en overheid. Zo kan informatie van en luisteren naar ouderen overbehandeling voorkomen. Maar ook georganiseerde zeggenschap van ouderen in de opzet, uitvoering en implementatie van innovaties is van belang. In het NPO zijn ouderen getraind in ouderenparticipatie. Er is een cursus en handboek ontwikkeld. Onderzoekers en projectleiders stonden hier positief tegenover en ondervonden de ouderenparticipatie als een meerwaarde.
Leefstijl
Uit de ervaring in de blauwe zones, waar oudere mensen meer gezonde levensjaren hebben, 20 procent minder hart- en vaatziekten hebben en vaker heel oud worden, blijkt dat leefstijl een essentiële bevorderende factor is. Maar leefstijl veranderen is een immense klus met veel terugval. In een achterstandswijk in Delfzijl is echter het NPO-project Delfgoud uitgevoerd, een gecombineerd lifestyle-programma dat meer bewegen, welzijn en gezondheids- en voedingsvoorlichting voor (kwetsbare) ouderen tot doel had. Het resultaat was dat de deelnemers meer gingen bewegen en meer sociale contacten kregen.
In het NPO-project Samen Oud werden ouderen van 75 jaar en ouder op grond van hun beperkingen in profielen onderverdeeld: robuust, kwetsbaar of complex. De kwetsbare ouderen (18 procent) kregen een welzijnsadviseur van de gemeente als casemanager. De ouderen met complexe situaties door multimorbiditeit en andere beperkingen kregen de wijkverpleegkundige als casemanager. De ouderen die meer dan gebruikelijke zorg en ondersteuning nodig hadden, werden zo opgespoord en er werd een individueel zorgplan gemaakt. De ouderen kregen vervolgens een vast aanspreekpunt in de vorm van een casemanager en er werd geregeld overlegd in het team van huisarts, wijkverpleegkundige, welzijnsadviseur en specialist ouderengeneeskunde.
Na een jaar bleken de kwetsbare en complexe ouderen meer welbevinden te ervaren en minder last van hun gezondheidsproblemen te ondervinden. Sommigen schoven zelfs op richting ‘robuust’ terwijl de extra hulp door de casemanagers met hetzelfde budget gerealiseerd kon worden.
Beter oud
Meer weten over deze en andere projecten die zich richten op zorg en ondersteuning van kwetsbare ouderen? Neem dan eens een kijkje op Beteroud.nl. Hier staan de projecten van het NPO beschreven, waaronder ook de succesvolle Transmurale Zorgbrug, die ruim een derde minder sterfte realiseert na ontslag van een oudere uit het ziekenhuis, en het project Even Buurten, dat ouderen boven de 70 jaar helpt om langer zelfstandig thuis te blijven wonen door versterking van het informele netwerk. Ook vindt u hier meer informatie over hoe u ouderen een stem kunt geven, zowel in het hulpverleningscontact als bij de ontwikkeling van innovaties.
Voorzitter van de programmacommissie van het Nationaal Programma Ouderenzorg van ZonMw
