“Koersvast in onzekere tijden” is een mooi vertrouwenwekkend motto voor de miljoenennota. Lees je de commentaren dan overheerst de indruk dat het vooral tot uidrukking brengt dat het Kabinet door de gedoogconstructie ‘sur place’ regeert.
Houdgreep
Wel analyseert het dat het andere tijden zijn dan bij zijn aantreden, maar in de houdgreep van het Regeerakkoord laat het dossiers als, de arbeidsmarkt, de woningmarkt, etc. onaangeroerd. En dat maakt het speelveld voor oplossingen van de crisis wel erg smal. Dit Kabinet lijkt alleen van alle markten thuis wanneer het op zoek is naar Haagse gedogers.
Stapelaars
Voor de ‘stapelaars’ –de Wajong, het persoonsgebonden budget, het passend onderwijs en de sociale werkplaatsen- is de uitwerking door het Kabinet van het vertrouwenwekkend motto een nachtmerrie. Dagelijks in de krant de verhalen van mensen, die ondanks hun kwetsbaarheid, sterk willen staan, willen participeren, maar de kans lopen uitgerangeerd te worden. Onzekere tijden: zeg dat wel!
De PGB-aanhouder wint
Onvermoeibaar en onder aanvoering van Per Saldo wordt het onzalige plan het PGB te liquideren, bestookt met alternatieven om te redden wat er te redden valt. Gemoederen die hoog oplopen, ook in Haagse kringen. De nervositeit lijkt toe te nemen. De CDA-peetoom van de Staatssecretaris roept zelfs het CPB tot de orde. Voldoende signalen om niet bij de pakken neer te zitten en het tij te keren.
PGB als meerwaarde
De eerste tekenen daarvan zijn te lezen in de brief van 15 september jl. met PGB-maatregelen van de Staatssecretaris. In de inleiding wordt de meerwaarde van de zorgverlening met een persoonsgebonden budget vanuit verschillende perspectieven geschetst. Opgevoerd worden mensen, die “alles op alles zetten om zelfstandig te (blijven) wonen en die behoefte hebben ondanks hun levenslange beperking mee te doen in de samenleving”. Of “gezinnen met één, maar soms ook met twee of drie gezinsleden met een beperking, die er voor kiezen zolang mogelijk als gezin bijeen te blijven en de zorg voor de kinderen zelf op zich te nemen”. En de meerwaarde van de keuze van eigen verzorgers en begeleiders met het oog op stabiliteit en kwaliteit. Beeldend wordt verwoord wat dat betekent voor cliënten met “broze botten” en bij “autisme of aan autisme verwante stoornissen”. Kortom, zoals de Staatssecretaris schrijft, waardevolle prestaties.
Waarom eenvoudig als het ingewikkeld kan?
In het tweede deel van de brief worden vervolgens maatregelen aangekondigd om het waardevolle van het PGB te behouden. Zorgkantoren moeten afspraken gaan maken met aanbieders voor de specifieke zorgbehoefte van cliënten. De NZa moet aan de slag om beleidsregels aan te passen om zelfstandige zorgverleners te kunnen contracteren. En er komt een vergoedingsregeling persoonlijke zorg voor: “de groep cliënten met een substantiële extramurale zorgvraag, die om persoonlijke redenen kiezen voor verzorgenden uit de directe omgeving of voor een combinatie van (niet-gecontracteerde of niet-toegelaten) instellingen, zelfstandige zorgverleners en naaste betrokkenen”. Om daarvoor in aanmerking te komen moet het zorgkantoor een onderbouwd zorgplan beoordelen. Samenvattend: hoe ruil je een eenvoudige regeling in voor een ingewikkelde.
Meer handen aan het bureau
Hoe verzin je het allemaal. Zorgkantoren krijgen het –lopend op hun laatste benen– nog druk. Met het beoordelen van zorgplannen gaan ze een nieuwe tak van sport beoefenen en –bedriegen de eerste voortekenen in de brief niet- dan wordt de vergoedingsregeling ook lekker ingewikkeld. Benieuwd hoe bezwaar en beroep wordt geregeld? En of dit alles nog niet genoeg is, komt er ook een expertisecentrum, dat zich buigt over complexe situaties die om een multidisciplinaire oplossing vragen en een meldpunt als vraagbaak en “In Voor Zorg” wordt het communicatiekanaal. Voor de cliënt wordt het er niet eenvoudiger op en nog belangrijker is, dat de keuzevrijheid van de cliënt vervalt. Tel uit je winst en dan heb ik het nog niet over de kosten.
‘Smaak van de macht’
Bij het redden wat er te redden valt, ontstaat het risico dat er constructies worden verzonnen die in Den Haag nog wel werken, maar in de praktijk niet. In Den Haag gaat het bij het PGB al lang niet meer om keuzevrijheid en kwaliteit van zorg en kostenbeheersing, maar om de ‘smaak van de macht’. Die context levert meestal weinig goeds op. Wellicht is het goed een uitweg te zoeken die de essentie van het PGB handhaaft.
Restitutie
In de Zorgverzekeringswet kennen we de keuze voor verzekerden tussen een naturapolis en een restitutiepolis. Bij de naturapolis kiest de verzekerde voor zorgverleners die gecontracteerd zijn door de verzekeraar. Met een restitutiepolis kan de verzekerde zelf de zorgverlener kiezen. Dat kan betekenen dat de verzekerde zelf een deel van de rekening moet betalen, omdat de verzekeraar het zogenoemde wettelijk tarief of een markconforme vergoeding geeft. Sommige verzekeraars kennen ook combinatiepolissen. In deze formule blijft de keuzevrijheid van de cliënt in stand en worden allerlei ingewikkelde constructies voorkomen. En wanneer de zorgverzekeraar de AWBZ uit gaat voeren past het ook nog mooi in de harmonisatie van de uitvoering van de Zvw en de AWBZ. Ongetwijfeld zal de restitutieformule op de AWBZ moeten worden toegesneden, maar dat verkennen lijkt de moeite meer dan waard. Kan de ramkoers misschien toch nog koersvast eindigen.
Lees ook:
Begroting VWS kritisch ontvangen
Miljoenennota 2012: plannen voor de zorg
Stijgende premie en eigen kosten in de zorg
Menzis: zorgpremie wordt nog hoger
Blogs Prinsjesdag 2011:
Koersvast in onzekere tijden? – Eelke van der Veen
Laat de echte Mark Rutte opstaan – Ewoud Nysing en Willem Wansink
Tijd voor een zorgakkoord – Jan de Vries
Buikriem strakker, nu het hoofd vrijer – Robbert Huijsman
“Wie zelfstandig wil werken, kan dat doen.” – Margo Brouns
Geef professionals de ruimte – Peter Paul van Benthem
Moeilijker kunnen we het voor u niet maken – Henk Nies
Een kleine voetnoot in de miljoenennota met gigantische gevolgen – Jacques Loomans
Laat de ggz efficiencywinsten boeken – Marleen Barth
Koersvast op ramkoers – Gerard van Pijkeren