Marieke Sonneveld ging mee naar het ziekenhuis, en zag hoe lastig zo’n stervensproces is voor alle betrokkenen: de patiënt zelf, de familie en het verplegend personeel. “Ze konden er eigenlijk niet goed mee omgaan. Ik dacht toen: als we hier als samenleving zo gebrekkig mee omgaan, dan wil ik er als ontwerper een bijdrage aan leveren om dat te verbeteren.”
Kwaliteit van stervensbegeleiding
Intussen stuitte in het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis kwaliteitsfunctionaris Petra Bos op vergelijkbare problemen. “De kwaliteit van de stervensbegeleiding varieert enorm, zowel voor de patiënt als voor de familie. Op afdelingen waar ze veel ervaring hebben, is dat vaak goed geregeld, maar op andere afdelingen loopt het moeizamer. Daarom wil ik graag dat de cultuur verandert en dat praten over sterven en wensen daarover normaal zijn. Maar ook wil ik dat onze verpleegkundigen kunnen praten over wat het met hen doet.”
Andere sfeer
Petra Bos en Marieke Sonneveld kwamen in contact en hun visies bleken vrijwel naadloos op elkaar aan te sluiten. Samen met het palliatieve team, de geestelijke verzorging en de maatschappelijke zorg maakten ze in een patiënt journey zichtbaar wat een patiënt ervaart en startten ze een ‘lab’ met het doel om de kwaliteit van de terminale zorg in het ziekenhuis te verhogen en beter te borgen.
Een andere sfeer draagt bij aan de ervaring van patiënt en familie in deze laatste fase. “Zachter licht, maar vooral ook andere geluiden. Het laatste dat een patiënt die sterft hoort, is vaak het piepen van apparatuur. Dat is natuurlijk niet wat je wilt, en dat kan aangepast worden.”
Human centered design
Ook de scholing van verpleegkundigen bleek beter te kunnen. Het Maasstad Ziekenhuis zoekt de oplossing in een trainingsconcept waarbij de verpleegkundige in virtual reality spreekt met een patiënt en daarbij advies krijgt van een coach. Daarna ligt de verpleegkundige zelf in bed en verschijnt er een avatar met een Maasstad-uniform aan het bed, tegen wie je kunt praten. Zo ervaar je zelf wat je net als verpleegkundige hebt besproken.
Human centered design of belevingsgericht ontwerpen kan dus een bijdrage leveren aan betere zorg, aldus Sonneveld. “Omarm het proces van sterven, in plaats van er afstand van te houden. Ziekenhuizen zijn bedoeld om mensen beter te maken, maar als dat niet lukt ligt er ook een opdracht. Ga het gesprek hierover aan.”
Boekje
Covid-19 bracht het proces in een versnelling. “Dat vraagt aparte vaardigheden in de laatste fase”, aldus Petra Bos. “Er mag bijvoorbeeld maar één familielid bij het overlijden zijn. We hebben daarom vaart gezet achter de plannen van Marieke en de ontwikkeling zelf ter hand genomen. We hebben onder meer een boekje laten maken waarin we voor patiënten en familie bijhouden wat er allemaal gebeurt. Dit idee hebben we versneld ingevoerd en in een later stadium werken we dat verder uit.”
De Dutch Design Week (DDW) 2020 is een virtueel festival, dat plaatsvindt van 17 t/m 25 oktober 2020. De Embassy of Health presenteert tijdens de Dutch Design Week een online expositie en uitgebreid online programma over de toekomst van de zorg.
Lees ook: Ontwerpers helpen zorgorganisaties uit hun ‘bubbel’ te stappen
