Het wetsvoorstel dat zorgverzekeraars ervan moet weerhouden om winst te gaan uitkeren rammelt aan alle kanten en is daardoor niet uit te voeren. Een verbod op winstuitkering zou waarschijnlijk leiden tot hogere premies en risicoselectie. Dat stelt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) na een analyse van het voorstel.
De huidige regelgeving kent geen algemeen verbod op het maken of uitkeren van wist. De regels zijn in werking getreden in 2006 – toen ziekenfondsen en particuliere zorgverzekeraars samen opgingen in het huidige zorgstelsel – en regelen alleen dat voormalige ziekenfondsen in de eerste tien jaar na de stelselwijziging geen winstoogmerk mochten hebben. In 2016 kwamen PvdA, SP en CDA daarom met een initiatiefwet om dit ook in de toekomst zo te houden en de regels zelfs uit te breiden.
Het wetsvoorstel behaalde in januari van dit jaar een meerderheid in de Tweede Kamer en ligt nu ter beoordeling bij de Eerste Kamer. Het regelt onder meer dat zorgverzekeraars geen winst meer mogen uitkeren aan aandeelhouders, leden en werknemers. Er mag nog wel winst worden gemaakt, maar alleen voor het aanvullen van reserves of voor de verbetering van de kwaliteit en de toegankelijkheid van de zorg. Ook regelt het dat de NZa de bevoegdheid krijgt om toezicht te houden op het verbod.
Definities
De Eerste Kamer vroeg de zorgautoriteit om een onderzoek te doen naar de uitvoerbaarheid van het voorstel. De NZa heeft hierop een aantal problemen met het voorstel geconstateerd. Zo bevat het wetsvoorstel geen uitleg over de belangrijkste begrippen, zoals winst, reserve en kwaliteit en toegankelijkheid. Daardoor is het op verschillende manieren te interpreteren.
Zorgverzekeraars zullen kans zien om het verbod te ontwijken of de onduidelijkheid aan te grijpen om te procederen tegen sancties die worden opgelegd, zo voorziet de zorgwaakhond. Deze juridische procedures zullen de zorgverzekeraars ook aangrijpen om de principiële uitgangspunten van de wet bij de rechter aan te kaarten. Gelet op de gaten in het wetsvoorstel, acht de NZa de kans groot dat zij een juridische procedure niet zal winnen.
Verder stelt de wet aan dat er bij overtreding standaard een boete moet volgen voor de zorgverzekeraar. Dit is volgens de zorgautoriteit onwenselijk. “Er zijn verschillende manieren van handhaven en het is nodig om per geval te bekijken wat het effectiefst is”, schrijft de NZa. “Doen wat werkt door maatwerk te leveren.”
Hogere premies
De wet maakt het onaantrekkelijk om kapitaal te verschaffen aan zorgverzekeraars. Financieel rendement is daar immers niet uit te halen. Zorgverzekeraars houden dus minder opties over als zij geld nodig hebben om aan kapitaaleisen te voldoen of financiële risico’s op te vangen.
Het mogelijke gevolg van dit wetsvoorstel is dat de premie van de zorgverzekeraars zal gaan stijgen, terwijl de prikkel tot innovatie en kwaliteitsverbetering afneemt. Bovendien constateren de NZa en de Autoriteit Consument en Markt dat het mogelijk ook leidt tot minder toetreding en concurrentie.
