500740139
De roep om eigen regie bij patiënten en cliënten, de rol van de gemeenten en de eisen van duurzaamheid en innovatie in bouwen en financieren. Dat zijn slechts een aantal van de factoren die een grote rol zullen hebben in de ontwikkelingen op het gebied van zorgvastgoed in de nabije en wat verdere toekomst. Ze worden beschreven in de Nationale Trendradar Zorgvastgoed, een inventarisatie door Robert Muijsers van Arbol Healthcare Real Estate, die woensdag is gepresenteerd.
Muijsers constateert dat het Nederlandse zorglandschap enorm in verandering is. “De vraag naar zorg neemt toe, die wordt ook complexer, we worden ouder”, stelt hij. “Tegelijkertijd willen we de zorgkosten met zo’n 90 miljard euro inperken.”
Volgens de zorgondernemer gaan de veranderingen in het (overheids)beleid, op technologische gebied en aan de kant van de zorgconsument zo snel, dat bouwen voor de toekomst misschien niet eens mogelijk is. “Althans, het is nu nog niet bekend waar de technologie en organisaties staan over vijf of tien jaar”, zegt Muijsers. “Toch is het realiseren van nieuwe huisvesting noodzakelijk. Dus we moeten de neiging tot precies ontwerpen loslaten.”
In de trendradar poogt Muijsers te achterhalen wat de grootste verschuivingen in het zorglandschap zullen zijn en hoe dit van invloed zal zijn op de keuzes in het zorgvastgoed.
Eigen regie en zeggenschap
De research van Muijsers spitste zich toe op een vijftal factoren, namelijk de cliënt, de financiën, de bouw en ontwikkeling, de (medische) technologie en beleid en organisatie.
Cliënten en patiënten willen in toenemende mate zelf de regie voeren over de zorg die zij gebruiken. Samen met de ingezette trend van langer thuis wonen en de zorg dicht bij de cliënt of patiënt thuis zal dit grote invloed hebben op de behoefte aan zorgvastgoed en hoe dit wordt ingericht.
Voor Muijsers is er een duidelijk onderscheid tussen patiënten en cliënten. Hij verwacht dat cliënten om meer differentiatie in het zorg- en woonaanbod zullen vragen, in vierkante meters en in luxe. Ze zullen bereid zijn ervoor te betalen of juist kiezen voor betaalbaar. Patiënten daarentegen maakt een ruime variatie in aanbod niet uit, zij willen vaak gewoon een eenpersoonskamer met een eigen badkamer, die niet op de gang is. Eigen regie zit ook in de kleinere dingen. “Mensen willen zelf kunnen bepalen of de gordijnen dichtgaan of de lichten uit”, schrijft Muijsers.
Alternatieve financiering
Door demografische veranderingen en doordat veel zorgvastgoed is verouderd, verwacht Muijsers dat in de komende vijf jaar en ook daarna nog de investeringen in het zorgvastgoed zullen toenemen. Het totale financiële volume dat erin gaat zal ook groeien. Echter, er is ook een trend zichtbaar van interesse in kleinere objecten, veelal in de care. Beleggers en financiers zullen de risico’s op die manier willen splitsen.
Deze investeerders zullen ook een andere gedaante aannemen. Banken, de traditionele financiers, zullen door de druk op hun eigen kapitaalbuffers, een stuk selectiever worden. Hierin speelt ook mee dat de overheid steeds minder garanties geeft en vastgoed vanaf 2018 een integraal onderdeel wordt van de bedrijfsvoering in de zorg.
Muijsers verwacht een toename van buitenlandse financiers en vermogende particulieren of partijen. Dit zou ook kansen bieden voor maatschappelijk vastgoed.
In de rol die gemeenten hierbij spelen schuilen volgens Muijsers gevaren. Doordat gemeenten nu verantwoordelijk zijn voor de organisatie van zorg, hebben zij op het gebied van zorgvastgoed vaak twee petten op. Enerzijds die van zorginkoper, anderzijds die van grondeigenaar en bepaler en uitvoerder van bestemmingsplannen. “Dat vraagt om meer openheid en transparantie”, zegt Muijsers.
Duurzaamheid 2.0
De bouwsector is zich bewust van de veranderingen en is druk bezig om een eigen slag te maken, zo stelt de trendradar. De sector zoekt naar nieuwe producten, materialen en processen, zowel in de bouw als infrastructuur.
De invloed van nieuwe technologieën zal groot zijn, van kunstmatige intelligentie tot 3D-printen, sensortechnologie, robotica en big data. Kleine, innovatieve start-ups die hiermee uit de voeten kunnen zullen succesvol de grote speler naar de kroon steken, omdat zij goedkoper, sneller en duurzamer zullen werken. Nieuwe en bestaande partijen zullen vaker integrale oplossingen bieden voor zorg én wonen.
Op het gebied van duurzaamheid zijn al grote stappen gezet, maar de trendradar laat hierin een versnelling zien door productinnovatie, in circulaire energiezuinige producten, isolatie en creatie en opslag van energie.
Professionalisering
Tot slot verwacht Muijsers dat zorgorganisaties hun vastgoedbeheer steeds meer zullen professionaliseren. Ze zullen hierdoor beter geëquipeerd zijn om het vastgoed in eigen beheer te hebben.
De trend om zo lang mogelijk thuis te wonen zal ook de komende jaren doorzetten. Dit biedt ook kans voor nieuwe vormen die wonen en zorg combineren.
Voor zijn onderzoek legde Muijsers zijn oor te luister bij meer dan dertig deskundigen op het vlak van zorgvastgoed. Daarnaast bezocht hij start-ups in de zorg en bouwnijverheid en bestuurde hij rapporten van wetenschappelijke instituten wereldwijd om tot zijn analyse te komen. Ook sprak hij cliënten, patiënten en belangenorganisaties.
