De inzet van CRM, een teamconcept uit de luchtvaart, kan in de zorg leiden tot een betere veiligheidscultuur en minder incidenten, mits er een landelijke standaard komt voor invoering van deze methode. Dit stelt Marck Haerkens, chirurg, piloot en onderzoeker, in zijn onderzoek waarop hij op 19 januari promoveert aan het Radboudumc.
Menselijke fouten leiden nog te vaak tot onbedoelde schade voor patiënten, volgens Haerkens, ondanks moderne apparatuur, betere behandelstandaarden en toezicht leiden. Dit gebeurt vooral als zorgverleners intensief moeten samenwerken in risicovolle behandelingen bij kwetsbare patiënten, zoals op bijvoorbeeld de Intensive Care (IC), Operatiekamers en Spoedeisende Hulp (SEH).
Om de negatieve effecten van menselijke factoren te minimaliseren, werkt men in de luchtvaart met het teamconcept Crew Resource Management (CRM). Centraal hierbij staan niet-technische vaardigheden, zoals interpersoonlijke communicatie, leiderschap en besluitvorming. Volgens Haerkens is CRM ook in de gezondheidszorg bruikbaar. Menselijke factoren hebben namelijk een belangrijke invloed op de veiligheidscultuur op een medische afdeling. Hoe onveiliger het werkklimaat is, hoe meer fouten en nadelige gevolgen er zijn voor patiënten.
Invloed op patiëntveiligheid
Om de veiligheidscultuur op zorgafdelingen te verbeteren paste Haerkens de CRM-methodiek toe op meerdere ziekenhuisafdelingen. Hij onderzocht daarbij de invloed op patiëntveiligheid, zoals het effect op het aantal complicaties dat optreedt. Bij een studie op een Intensive Care toonde hij een verband aan tussen invoer van CRM en een daling van het aantal ernstige complicaties en de sterfte bij IC-patiënten. Bovendien werd er een relatie met een verbeterd veiligheidsklimaat onder de zorgverleners gevonden.
Ook op de traumakamer van een SEH onderzocht Haerkens de effecten van CRM. Een registratie van complicaties was niet beschikbaar, wel zag hij het veiligheidsklimaat bij de zorgverleners verbeteren. Tegelijkertijd nam de verblijfsduur van traumapatiënten op de SEH toe, met twintig tot dertig minuten, mogelijk doordat het werken volgens vastgestelde richtlijnen meer tijd in beslag neemt. Haerkens: “Op de SEH werken in tegenstelling tot op de IC zorgverleners uit veel verschillende disciplines. Het is dan lastig om ervoor te zorgen dat alle betrokkenen gewend zijn om volgens dezelfde gestandaardiseerde procedure te werken.”
Verbeterd veiligheidsklimaat
In totaal onderzocht Haerkens gedurende zes jaar de invloed van CRM op het veiligheidsklimaat van 19 hoog-risico ziekenhuisafdelingen, zoals verloskamers, operatiekamers en hartcatheterisatiekamers. Bij alle afdelingen vond hij een verband tussen CRM en een verbeterd veiligheidsklimaat.
Haerkens concludeert op basis van zijn onderzoek dat een goed op de zorg toegesneden CRM-concept waardevol kan zijn, op voorwaarde dat er een landelijke standaard komt. “Alle zorgverleners moeten immers volgens vergelijkbare principes van CRM kunnen werken. Dit is niet met een korte training op te lossen. Het is belangrijk om CRM structureel een plek te bieden in de medische opleidingen.”
