Zorgorganisaties komen om in de regels en protocollen. De administratieve lasten nemen toe en het vertrouwen in de sector lijkt intussen alleen maar af te nemen. Om dit tegen te gaan moet de zorg veel luider en duidelijker een eigen verhaal gaan vertellen, maar ook aan verwachtingsmanagement doen. Dat was de tendens bij de landelijke sectordag Verzorgings- en Verpleeghuizen en Thuiszorg van de HEAD, de vereniging van financials in de zorg.
De sector is nog aan het bijkomen van de ophef rondom de ‘zwarte lijst’; de lijst van 150 VVT-instellingen die de Inspectie voor de Gezondheidzorg (IGZ) op aandringen van de Tweede Kamer publiceerde. Op de lijst stonden organisaties die de inspectie een jaar lang nauwer had gevolgd, omdat ze niet alle voorwaarden voor goede zorg hadden voldaan.
Na een jaar had de inspectie nog over elf instellingen zorgen. Nog eens 38 verpleeghuizen deden het niet goed genoeg en kregen nog langer met intensiever toezicht te maken.
Lange lijst
“De hele Tweede Kamer valt op zo’n moment over je heen”, zei Annemieke Blokker, voorzitter raad van bestuur bij VVT-instelling Valkenhof in Valkenswaard en bestuurslid van brancheorganisatie Actiz, op de sectordag. “Maar de Kamer blijkt slecht geïnformeerd. Zes van de 150 instellingen kregen uiteindelijk een aanwijzing van de inspectie. Die lijst was helemaal niet voor publicatie bedoeld, maar heeft wel enorme impact gehad op de publieke opinie.”
Wat volgde was de roep om meer toezicht, maar ook om meer verzorgenden. Om te illustreren onder hoeveel toezicht zorginstellingen al staan, toont Blokker de lange lijst met inspecties die zich hiermee bezig houden. De IGZ is er maar een van de vele. En ieder komt met een hele trits aan protocollen waar zorgorganisaties zich aan moeten houden. Pogingen om te vereenvoudigen leiden vaak tot nog meer protocollen, constateert Blokker.
Verwachtingsmanagement
De roep om twee verzorgenden op een groep van acht cliënten, zoals publicist Hugo Borst en Carina Gaemers die deden in hun manifest voor een betere ouderenzorg, noemt Blokker onrealistisch. Voor Actiz heeft zij uitgerekend wat daarvoor nodig zou zijn. “Ten eerste kom je drie miljard euro tekort”, zegt de Valkenhof-bestuurder. “Bovendien zouden letterlijk alle mbo-studenten voor de zorg moeten kiezen.”
De zorg moet daarom veel luider en duidelijker het eigen verhaal vertellen en aan een flink stuk verwachtingsmanagement doen. “Mensen hebben een beeld van ouderen die als het ware nog op de fiets naar ons toe komen. Dit terwijl het over mensen gaat die er vaak echt al heel slecht aan toe zijn. In plaats van opname heb ik het dan ook liever over een verhuizing. Dat brengt aan de betrokken familie veel beter over wat het behelst als iemand naar een verpleeghuis moet, dat zij er zelf ook wat voor moeten doen.”
Verder vindt Blokker dat niet alle zorginstellingen zo makkelijk onderling vergelijkbaar zijn. “Een organisatie als Valkenhof, in het zuiden van het land, met veel vrijwilligers en mede door de ligging aan de grens met België genoeg personeel, werkt in heel andere omstandigheden dan een organisatie in bijvoorbeeld Rotterdam.”
Wantrouwen
Op de HEAD-sectordag spreekt ook Roel in ’t Veld, hoogleraar Governance and Sustainability aan de Tilburg University, zich uit tegen de wildgroei van toezicht en regels.
Volgens In ’t Veld wordt uitgegaan van een aantal onbewezen theorieën. Zo zou toezicht het vertrouwen vergroten in de onder toezicht gestelde, in de toezichthouder en in degene die de toezichthouder aanstelt, in dit geval de minister. Geen van drieën gebeurt, stelt In ’t Veld vast. Integendeel, het vertrouwen neemt af, naarmate er meer toezicht komt.
Lasten
De afname van vertrouwen leidt tot een formalisering van relaties in de sector. Deze formalisering leidt tot alsmaar groeiende lasten, betoogt In ’t Veld. “De formalisering van diverse relaties grijpt in elkaar, wat weer nieuwe formalisering in de hand werkt. Formalisering leidt weer tot verder verlies van vertrouwen en zo verder. Zo lopen de administratieve lasten snel uit de hand.”
De oplossing zit volgens In ’t Veld dan ook in vertrouwen. “Schenk ruim vertrouwen door bijvoorbeeld betaling in lump sums. Zet de dots en dbc’s aan de kant. Bestrijd tegelijkertijd de uitwassen en charlatans, ook bij toezichthouder”, aldus de hoogleraar.
