Gemeenten, woningcorporaties en zorgkantoren werken meer en meer samen om langer zelfstandig wonen mogelijk te maken, aldus het Aanjaagteam Langer Zelfstandig Wonen. Brancheorganisatie ActiZ en ouderenbond ANBO zijn echter kritisch.
Het Aanjaagteam voerde in 1,5 jaar ruim 360 gesprekken met betrokkenen en concludeert dat ze op de goede weg zijn om langer zelfstandig wonen mogelijk te maken. Toch blijkt dit niet uit het eindrapport ‘Van tehuis naar thuis’. Het team noemt een middengroep van zo’n 30 regio’s die het peloton vormen: “Men wil aan de slag en het onderwerp staat op de agenda, maar er zijn knelpunten en een gemeenschappelijke (woon-) visie of uitvoeringsagenda ontbreekt.” Het Aanjaagteam doet aanbevelingen aan betrokkenen om toch stappen te zetten.
Gemeenten moeten meer optreden als regisseur, en vanuit een woon- en zorgvisie afspraken maken met corporaties, zorgaanbieders en zorgkantoren, stelt het Aanjaagteam. Zorgkantoren zouden in overleg met gemeenten en zorgverzekeraars een ‘langjarig kader’ moeten aanbieden. Het is verder aan woningcorporaties meer te investeren in wonen en zorg, en nieuwe beschutte woonvormen te ontwikkelen. En marktpartijen zouden kansen moeten pakken door groepen met middeninkomens meer te bedienen met woon-zorgarrangementen.
Mensen langer zelfstandig laten wonen, kost hen organisatievermogen en geld, erkent het Aanjaagteam. “De druk op de mantelzorgers neemt toe om zaken te regelen. En woningaanpassingen zijn vaak duur. Denk aan een huis zonder drempels, of een badkamer op de begane grond.” Het Aanjaagteam doet een oproep aan marktpartijen om betaalbare, levensloopbestendige woonconcepten te ontwikkelen.
Belemmeringen
Onderdeel van de opdracht van het Aanjaagteam was om belemmerende regelgeving op het gebied van wonen en zorg weg te nemen. “Die opdracht heeft het Aanjaagteam helaas niet uitgevoerd”, aldus ActiZ in een reactie. Zorgaanbieders en woningcorporaties lopen nog steeds aan tegen regelgeving, zowel lokaal als landelijk. Het meest prangende voorbeeld daarvan is volgens ActiZ het ‘passend toewijzen’ in de nieuwe Woningwet. “Dit maakt wonen in een geclusterde zorgwoning onbereikbaar voor de doelgroep met een smalle beurs én zet een rem op gezamenlijke ontwikkeling van nieuwe woon-/zorgconcepten door zorgaanbieders en woningcorporaties.”
Daarnaast zijn er volgens ActiZ “veel andere belemmeringen” om betaalbare woningen voor ouderen aan te bieden: zoals verhuurderheffing, lokale heffingen en bestemmingsplannen. Deze belemmeringen leveren samen met onduidelijkheden rond de financiering van zorgvastgoed veel onzekerheden op. Daardoor komen investeringen, die met name door woningcorporaties moeten worden gedaan, onvoldoende van de grond. Jan de Vries, algemeen directeur van ActiZ: “Wij vinden dat de randvoorwaarden voor wonen met zorg alsnog snel op orde gebracht moeten worden. Want zonder echte concrete maatregelen dreigen ouderen verstoken te raken van passende huisvesting: thuis, beschut of in het verpleeghuis.”
Lange weg te gaan
Ook ouderenbond ANBO is kritisch over het rapport van het Aanjaagteam. Uit het rapport blijkt dat het veranderproces is begonnen, maar er nog een lange weg te gaan is, aldus Liane den Haan, directeur-bestuurder van ANBO. “Senioren willen graag zo lang mogelijk zelfstandig in hun eigen woonomgeving blijven leven, maar om dat te laten slagen is er op veel niveau’s beleid en samenwerking nodig. Vooral die samenwerking en coördinatie tussen organisaties is nog niet overal voldoende ontwikkeld.”
Om het beleid van langer zelfstandig wonen te laten slagen is het volgens ANBO cruciaal dat senioren in een geschikte woning terecht kunnen. Den Haan: “Dat betekent dat er voldoende levensloopbestendige woningen beschikbaar moeten komen in een tijd dat er juist toenemende woningtekorten zijn. Gemeenten, corporaties en particuliere investeerders moeten het aanbod seniorenwoningen beter gaan organiseren.” Waar een verhuizing geen optie is, kan een bestaande woning geschikt worden gemaakt door aanpassingen. “Maar financiering van woningaanpassingen is nog een knelpunt.”
