Eén op de vier zorgvragers maakt minder gebruik van de zorg of ziet daar zelfs helemaal van af, omdat ze de eigen bijdrage te hoog vinden. Daarbij blijken gemeenten burgers bijzonder slecht te informeren over de eigen bijdrage. Bovendien laten de gemeenten compensatiemogelijkheden onbenut; vier van de tien vragen altijd de maximale eigen bijdrage. Dit komt naar voren uit een gezamenlijk onderzoek van Ieder(in) en Binnenlands Bestuur.
Directeur Illya Soffer van Ieder(in) vindt de uitkomsten schokkend. “Veel mensen kunnen het gewoonweg niet meer betalen en krijgen daardoor niet de zorg die ze nodig hebben. Hun problemen verergeren en ze raken in een isolement. Mensen met een beperking zitten zonder begeleiding of dagbesteding gedeprimeerd thuis en voelen zich buitengesloten. Anderen zijn volledig onthand omdat een woningaanpassing niet doorgaat of komen de deur niet meer uit omdat het speciaal vervoer te duur is.”
Overvallen
Het onderzoek laat zien dat het al misgaat bij het aanvragen van zorg en voorzieningen. Gemeenten informeren hun burgers slecht over de eigen bijdragen. Zes van de tien zorgvragers zeggen dat er zelfs bij de intake – het keukentafelgesprek – niet over de eigen bijdragen is gesproken. Slechts 7 procent heeft in dat gesprek echt een goede indicatie gekregen van de kosten. Als maanden later de rekening in de bus valt, voelen veel mensen zich overvallen door de hoogte van het bedrag.
Een kwart van de zorggebruikers stopt vanwege de hoge eigen bijdrage. Deze kan oplopen tot honderden euro’s per maand. Gemeenten geven aan dat een op de vijf zorgbehoevenden hierdoor regelmatig afziet van zorg. Daarnaast is er ook nog een psychologisch effect: “Veel mensen ervaren de hoge eigen bijdragen ook als een boete voor ziek-zijn.”
Volle pond
Gemeenten maken zeer beperkt geruik van instrumenten om de eigen bijdragen te verlagen. Uit het onderzoek blijkt dat vier van de tien gemeenten altijd de maximale eigen bijdrage vraagt. De overige gemeenten treffen vooral maatregelen voor de allerlaagste inkomens: mensen op bijstandsniveau of iets daarboven. Soffer: “Mensen met een inkomen boven het minimum vallen buiten alle compensatieregelingen. Ze moeten steeds het volle pond betalen. We horen steeds vaker dat mensen met een modaal inkomen hierdoor in de problemen komen en afzien van zorg.”
Bezuinigingsdrift
In een reactie laat GroenLinks-Kamerlid Linda Voortman te schrikken van de uitkomsten. Ze noemt zorgmijding uit angst voor hoge kosten ‘onacceptabel’. “Mensen hebben recht op zorg, dat lijkt staatssecretaris Van Rijn in zijn bezuinigingsdrift helemaal vergeten. Gemeenten moeten zorg kunnen bieden die nodig is. Daarom wil ik dat de bezuinigingen van het Rijk zo snel mogelijk worden geschrapt.”
