De toegang tot de langdurige zorg verloopt nog steeds stroef. De koepelorganisaties van patiënten en cliënten in de zorg hebben in het derde kwartaal meer vragen, problemen en klachten gekregen over de transitie dan in de eerste twee, afzonderlijke kwartalen van 2015. Zij roepen de verantwoordelijke uitvoerders op om snel de toegang tot zorg en ondersteuning en de uitvoering op orde te hebben, omdat het overgangsrecht in de langdurige zorg binnenkort afloopt.
Dit blijkt uit het rapport Meldingen veranderingen in de zorg, van Ieder(in) (koepelorganisatie voor mensen met een beperking of chronische ziekte), Patiëntenfederatie NPCF en Landelijk Platofrm GGz (LPGGz).
De betrokken organisaties kregen in het derde kwartaal zo’n 10.800 meldingen over de toegang tot de langdurige zorg, bij het gezamenlijke informatiepunt van NPCF, Ieder(in) en LPGGz (het Nationaal Zorgnummer), bij Per Saldo, MEE, de Koepel Wmo-raden, Unie KBO en de meldingen van het signaalpunt Zorg Verandert. Veel mensen die bij gemeente, zorgverzekeraar of zorgkantoor aankloppen voor zorg, hulp en ondersteuning ervaren wachttijden en gebrekkige communicatie. De meldingen laten volgens de betrokken organisaties zien “dat verbeteringen in de informatie en bejegening, een versterking van de positie van de cliënt en een verbetering van de uitvoering en het toezicht nodig zijn”.
Financiën
In de hele keten gaat het niet goed, blijkt uit de bevindingen. Het duurt vaak lang voordat mensen weten waar zij met een melding terecht kunnen, voordat er een onderzoek volgt naar het probleem en uiteindelijk een goede beschikking wordt afgegeven. Veel melders zijn niet tevreden over de manier waarop met hen wordt gepraat en de zorg die zij aangeboden krijgen, sluit vaak niet aan bij wat zij nodig hebben. Bovendien kunnen zij de zorg soms gewoon niet meer betalen. Ook blijkt uit de meldingen dat veel mensen het gevoel hebben dat de financiën belangrijker zijn geworden dan het bieden van goede zorg.
Veel meldingen gaan over keukentafelgesprekken die vooral gericht zijn op bezuinigen en veel minder op het bieden van passende zorg. Veel signalen gaan of de huishoudelijke hulp die minder wordt of niet meer vanuit de gemeente wordt aangeboden. Ook gaan veel meldingen over de toegang tot zorg, het doorverwijzen tussen de verschillende ‘loketten’ en over de toegang tot een toereikend persoonsgebonden budget (pgb).
Verder zeggen mensen dat wijkteams nog niet overal goed functioneren. Wettelijk voorgeschreven procedures voor aanvragen van zorg worden niet altijd nageleefd. Steeds meer melders geven aan dat zij hun zorg via de rechter moeten afdwingen. Bij zorgkantoren en zorgverzekeraars lopen mensen tegen veel problemen op, bijvoorbeeld bij de aanvraag van een passend en toereikend pgb. “Veel mensen doen melding van een onevenredige stapeling aan eigen bijdragen en een aantal mensen geeft aan af te moeten zien van zorg”, aldus de opstellers van het rapport.
Overgangsrecht
Het overgangsrecht loopt binnenkort af, waardoor binnenkort ouderen met een bepaalde indicatiestelling moeten kiezen of ze wel of niet in een verzorgingshuis gaan wonen. “Het is dus één minuut voor twaalf voor alle verantwoordelijke uitvoerders om de toegang tot zorg en ondersteuning en de uitvoering op orde te hebben”, aldus de koepelorganisaties. Volgens hen laten zowel de meldingen als de casussen in het rapport zien dat veel mensen niet de zorg en ondersteuning ontvangen die zij nodig hebben om mee te doen in de samenleving. “Alle verantwoordelijken moeten nu echt naast deze mensen gaan staan en actie ondernemen om zaken op te lossen. Niet bezuinigingen, systemen of juridische procedures horen daarbij centraal te staan, maar de bedoeling van de hervorming: zorg dichtbij, op maat, integraal, naar eigen vermogen, en gericht op zelfredzaamheid, thuis kunnen wonen en participatie.”
De betrokken organisaties doen zes verbetervoorstellen, en lichten die uitgebreid toe. Het eerste voorstel: verbeter de informatie, deskundigheid en bejegening. Ze adviseren onder meer om mensen op meerdere plekken eenduidige informatie te geven over hoe de toegang tot zorg in de Wlz, Wmo, Zvw en Jeugdwet geregeld is en om mensen al tijdens het keukentafelgesprek te informeren over de mogelijkheden en voorwaarden van een pgb. Het tweede voorstel: versterk de positie van de cliënt. Dit kan onder meer door de positie van de zorgvrager te verstevigen in het hele stelsel van zorg, ondersteuning en participatie.
Zorg voor meer maatwerk
Het derde voorstel: verbeter de uitvoering van en toegang tot Wlz, Zvw, Wmo en Jeugdwet. Hierbij hoort dat er goede toegang wordt geregeld tot de Wlz, Zvw en Wmo en dat degene die het gesprek voert deskundig en goed toegerust is. Het vierde voorstel: zorg voor meer maatwerk in de zorg thuis, bijvoorbeeld door deze zorg tijdig en op maat beschikbaar te stellen, met name voor mensen die uit een ziekenhuis of revalidatiecentrum komen of bij wie de thuissituatie verandert. Een andere tip is zorgen voor professionals “die oplossingsgericht zijn en niet denken vanuit één organisatie of vanuit één wet”.
Het vijfde voorstel: toets of de voorgestelde zorg voor mensen betaalbaar is. “Informeer mensen via de website van gemeente of zorgkantoor voorafgaand aan een indicatiegesprek over de wettelijk geldende eigen bijdragen.” Ook vinden de patiëntenkoepels dat ambtenaren moeten “voorkomen dat mensen die vanwege de onevenwichtige stapeling van kosten dreigen af te zien van zorg”. Het zesde voorstel, tenslotte: verstevig het toezicht op de bedoeling van de wet. Hierbij hoort het analyseren van signalen en meldingen met betrokkenen en deze gebruiken om daar waar de uitvoeringspraktijk niet werkt, verbeteringen te realiseren. Voorkomen moet worden dat individuele burgers via juridische procedures hun recht op passende zorg moeten afdwingen. Verder adviseren de koepels: “Luister naar de vraag van de betrokkenen en laat deze vraag leidend zijn bij toewijzing van hulp, niet de financiën en de contracten.”
