Book inside (2014) Publikationsname / Publikationsnummer / E-Tag TT.MM.JJJJ (optional) H&V Journal 11/2014
De meeste ziekenhuizen in Nederland zijn niet of onvoldoende ‘water-robuust’. Dit betekent dat vitale functies tijdelijk kunnen uitvallen bij ernstige wateroverlast als gevolg van een overstroming of extreme regenval, zo constateren onderzoekers van TNO.
Uit de inventarisatie komt onder meer naar voren dat in de meeste ziekenhuizen vitale functies, zoals de SEH, op de begane grond zijn gelegen, terwijl deze vanuit het oogpunt van ‘waterrobuustheid’ juist boven de overstromingshoogte gesitueerd zouden moeten zijn. Ook zijn in de meeste ziekenhuizen de noodstroomvoorzieningen in de kelder of op de begane grond ondergebracht, hetgeen de noodstroom relatief kwetsbaar voor wateroverlast maakt, zeker wanneer de noodstroom gevoed wordt vanuit het gasnet.
Keuze
“De keuze voor kelder of begane vloer is op zich begrijpelijk”, zegt Stefan van Heumen, onderzoeker en adviseur bij TNO. “Want het gaat vaak om zware machinerie, die behoorlijke vloer- en geluidsbelasting geeft. Maar dat zijn andere prioriteiten dan water-robuustheid. We zien toch dat de laatste jaren ettelijke ziekenhuizen door schade en schande wijs zijn geworden.”
Naast de plaatsing van vitale functies en voorzieningen zijn er ook in de gebouwelijke structuur kwetsbare punten. Slechts bij een beperkt deel van de ziekenhuizen zijn alle vitale functies nog met liften bereikbaar bij een overstroming. Daarnaast heeft maar een beperkt deel van de ziekenhuizen terugslagkleppen in het riool dan wel een rioolgemaal of pompinstallatie, die eventuele wateroverlast kunnen beperken.
Hoogwaterprotocol
Uit de TNO-inventarisatie blijkt ook dat de ziekenhuizen weliswaar allemaal een bedrijfscontinuïteit- of calamiteitenplan hebben, maar die zijn vaak niet specifiek toegesneden op wateroverlast. “Het is de vraag of dat nodig is”, reageert Van Heumen. “De kans dat een ziekenhuis in een laag risicogebied wordt getroffen door wateroverlast is zeer klein. Onder deskundigen geldt: risico is kans maal effect, dus is het de vraag of je daar als ziekenhuis middelen voor moet vrijmaken. Maar voor een ziekenhuis in een hoog risicogebied zou het verstandig kunnen zijn om een apart hoogwaterprotocol op te stellen.”
Ongeveer driekwart van de Nederlandse ziekenhuislocaties ligt in een gebied waar sprake is van een overstromingsrisico met een grote, middelgrote of kleine kans, aldus TNO. Van hoog risico is met name sprake in rivierengebied en onder zeeniveau. Daarnaast kunnen alle ziekenhuizen te maken krijgen met tijdelijke wateroverlast als gevolg van extreme regenval.
Van Heumen merkt daarbij op dat de aanpak van wateroverlast meer is dan een verantwoordelijkheid van individuele ziekenhuizen. “Je kunt een ziekenhuis wel water-robuust maken, maar bij een zware watersnood kan een hele regio en dus ook het ziekenhuis onbereikbaar zijn. In zulke gevallen zal de overheid moeten optreden en bepaalde ziekenhuizen moeten toerusten voor evacuatie en opvang.”
Extreem weer
Met het oog op steeds frequenter extreem weer is het ministerie van Infrastructuur & Milieu bezig om vitale en kwetsbare functies of objecten in kaart te brengen. In het kader hiervan is het ministerie van VWS gevraagd om de waterrobuustheid van de ziekenhuizen te onderzoeken. Recentelijk zijn twee verschillende ziekenhuizen getroffen door extreme regenval: het Elisabeth-TweeSteden in Waalwijk en het Rijnstate ziekenhuis in Arnhem. Daarnaast had het VUMc onlangs te kampen met de gevolgen van een gesprongen waterleiding, hetgeen eens te meer de kwetsbaarheid van ziekenhuizen bij wateroverlast onderstreepte.
