Hoe ziet de zorg er uit in de nabije toekomst en in de verre toekomst? Cliënten in de zorg verwachten nu al een heel andere manier van dienstverlening. Hoe gaan organisaties daarmee om? En hoe staan zorgprofessionals en bestuurders daar in, nu en straks?
Dat was een van de thema’s van een kennissessie over het nieuwe werken binnen het publieke domein, die Ricoh Nederland op 10 september organiseerde in Zandvoort. Key note speaker was Tony Bosma. “Wees rebels en omarm de weerstand”, is zijn credo. Meer dan ooit hebben we mensen nodig die de bestaande wereld in twijfel trekken.
Niet alleen de technologie, ook onze ‘mindset’ verandert. Hoe kan een organisatie zich daaraan aanpassen? Voor een antwoord had Ricoh geen behoefte aan ‘gadgetverhalen’, maar aan een diepgaande blik op de fundamentele uitdagingen waar de publieke sector voor staat. Die gaf Tony Bosma in een enthousiast verhaal en daar gingen Lauren Somer en Erica van de Biggelaar, Marketing Development Managers bij Ricoh, nader op in. Deze mindset en het gedrag van de werknemer bepalen hoe de IT-infrastructuur van een organisatie eruit moet zien. Door nieuwe technologieën, ‘wearables’ en mogelijkheden binnen de 24/7-economie, eisen werknemers steeds meer, aldus Somer en Van de Biggelaar. “Maar veel organisaties maken de switch niet snel genoeg. Veel omgevingen zitten nog vastgeroest in een traditioneel en klassiek denkkader.”
Trek alles in twijfel
Vervolgens ging Bosma – toegespitst op de zorgsector – in discussie met het publiek, onder leiding van Pieter Rahusen, Senior Marketing & Development Manager Healthcare Selfservice & Hospitality bij Ricoh. Tony Bosma is futurist en trendwatcher. Hij is de oprichter van het bedrijf Extend Limits. Internationaal staat hij bekend als een confronterend en inspirerend. Hij adviseert een diversiteit aan organisaties, overheden en instituten. Ook is hij veelvuldig actief in de zorg.
“Verandering is niet eng, het is pas eng als er niets veranderd”, stelt Bosma tijdens de kennissessie. Maar wat is verandering? “Zijn we het verleden aan het verbeteren, of zijn we daadwerkelijk aan het vernieuwen”, zo vraagt hij zich telkens af. Afvragen is niet alleen de kern van zijn vak als futurist, het is de basis van intelligentie. Tony Bosma: “Zoek geen bevestiging van wat je denkt te weten, maar trek alles in twijfel”, hield hij de (zorg)professionals in de zaal direct al voor. En dat brengt hem meteen op het volgende: “Vraag je niet af waarom specifieke ontwikkelingen plaatsvinden, maar vraag je af waarom sommige nog níet hebben plaatsgevonden.”
Sneller en samen
Maar eerst het nu. De huidige tijd is een periode van ‘ondertussenheid’, stelt Tony Bosma. “We weten nog niet waar we naar toe gaan, maar één ding is zeker: de wereld die we gecreëerd hebben is niet houdbaar.” Hij schetst de waan van de dag, waarin – aangejaagd door technologie – alles sneller en sneller gaat. Bosma noemt op: “De vervaltijd van een vaardigheid is teruggegaan van dertig jaar naar vijf jaar. Het aantal mensen met psychische problemen als gevolg van het werk overstijgt het aantal mensen met fysieke problemen. En: In 1999 werd voorspeld dat in 2040 dertien procent van het Bruto Nationaal Product (BNP) zal worden besteed aan de zorg. Dat percentage hebben we anno nu, met 12,8 procent, al bereikt!”
De wereld wordt niet alleen sneller, maar is ook wezenlijk aan het veranderen. Dat hebben we vaak niet door als we er middenin zitten. Daarom gaat Bosma door met zijn opsomming. “Eén op de twintig google-searches is zorg-gerelateerd. De NZa roept op tot meer Übers in de zorg.” En hij laat toepassingen en apps zien als caretogo, Diagnose.me, Zorgvoorelkaar en de LUMC-app die Ricoh samen met haar partner Logis.P ontwikkelde. Tony Bosma: “Het zijn allemaal voorbeelden waarbij mensen persoonlijk samenwerken om zorg te verlenen en te vragen en om zich beter te informeren. Je ziet: het draait niet meer om individuele macht, maar om gebundelde kracht. Ego wordt eco, om het samen te vatten.”
Technologie en ethiek
Dan vervolgt Tony Bosma met een technologische toekomstschets. ‘Big data’ en slimme algoritmen gaan in de toekomst een steeds grotere rol spelen, legt hij uit. “Zo wordt het heel makkelijk om iemands gezondheidsprognose heel precies te voorspellen.” Overal zullen sensoren zijn. Technologie versmelt met het menselijk lichaam en maakt het mogelijk om lichaamsfuncties continu te monitoren. Alle dingen en mensen zullen met elkaar in verband staan. Er gaat ‘empathische technologie’ komen, die reageert op luimen en gemoedstoestanden. Bosma: “Het internet zal worden vervangen door – wat ik maar noem – het ‘innernet’.”
Dit zal een aantal fundamentele ethische vragen naar boven brengen. Tony Bosma: “Hoe verandert ons werk als robots veel van onze taken overnemen? En door diezelfde robots blijven ouderen steeds langer thuis wonen. Iemands levensverwachting is straks tot op de maand nauwkeurig te voorspellen, dus de hoogte van de zorgpremie zou makkelijk te bepalen zijn. Hoe zou het zijn als apparaten gaan bepalen of we snacks mogen bestellen, op basis van ons actuele gezondheidsprofiel? Wat betekent dit allemaal ook voor onze onderlinge solidariteit?” We weten nog niet wat de consequenties zijn, zo klinkt het uit de zaal. Moeten zorgverzekeraars of werkgevers al onze gezondheidsdata wel krijgen? Volgens Tony Bosma is het hoog tijd dat we maatschappelijke debatten gaan organiseren over de impact van technologie op onze waarden.
Basis verandert niet
De veranderingen in de sector lijken nu vooral te komen van mensen buiten de zorg, zeggen de professionals in de zaal. “Zorgverleners, maar ook besturen van instellingen, zitten nog teveel vast in hun systemen.” Ze zullen daar wel uit moeten komen. “Patiënten gaan dat afdwingen”, zegt Pieter Rahusen. “Kijk maar naar bewegingen als ‘give me my data’. Ze claimen zeggenschap en nemen het heft in eigen hand.”
En wat betekenen de veranderingen voor het werk van de zorgverleners? Een huisarts in de zaal ziet de werkdruk toenemen, doordat de mensen beter geïnformeerd zijn. “Er komen meer mensen op mijn spreekuur en ze hebben meer vragen.” Bovendien komt in de gezondheidszorg de nadruk vooral op preventie te liggen en dat vraagt veel begeleiding, vindt de huisarts. Veel mensen in de zaal zijn het met hem eens: het is niet zozeer de technologie maar de transitie naar preventieve zorg die het vak zal veranderen.
“Technologie is continu in ontwikkeling. Wat zegt dat?”, zo klinkt het een paar rijen verderop. “Nu spreken we over robots en computers. Tweeduizend jaar geleden zouden we het over een hamer hebben.” De basis van het werk van bijvoorbeeld een arts of verpleegkundige wordt er niet anders door.
Verleg grenzen
Technologie gaat nog meer faciliteren, waardoor de zorgprofessional zich eindelijk weer kan richten op de echte menselijke taken. Bovendien vragen decentralisatie en democratisering in de zorg om een paradigma shift, stelt Bosma. Want de samenleving veranderd. “Om de toekomst te begrijpen moet je je afvragen: wat is de betekenis van wat ik doe en wat is de rol van mijn organisatie in de maatschappij? En misschien nog interessanter: hoe kunnen we die rol overbodig maken?”
Iedereen heeft toegang tot kennis, kunde, communicatie, technologie en kapitaal. Daarin kan dus niemand zich meer onderscheiden. Maar waardoor dan wel? “Door mens en dus creatief te zijn”, zegt Tony Bosma. “Dat kunnen machines nog niet van ons overnemen.” Denk niet teveel na, maar ga verkennen en ontdekken, raadt hij aan. “Wees rebels en verleg grenzen. Dat is wat onze samenleving en de zorg meer dan ooit nodig hebben. Weerstand zult u krijgen, heel veel. Leer er van te houden u zult daadwerkelijk het verschil maken.”
—
Samen met internationaal topfuturist Tony Bosma verkende Ricoh de toekomst. Het waren geen gadgetverhalen, maar een blik op de fundamentele uitdagingen waar we voor staan. De wereld is vol kansen als we in staat zijn om veel van onze aannames opzij te zetten. Ricoh’s motto is: Imagine Change. Durf te innoveren, maar realiseer ook dat niet enkel de technologie dit bewerkstelligt. Het gedrag en de energie van mensen brengt innovatie teweeg! Ricoh wil graag met u de dialoog aan. Samen bepalen we de toekomst.
Wilt u meer weten wat Ricoh voor u kan betekenen?
Breng uw IT op orde
E-Book http://inspiratie.ricoh.nl/it-op-orde-e-book
IT-Test: http://inspiratie.ricoh.nl/it-op-orde-test
IT-Scan: http://inspiratie.ricoh.nl/it-op-orde-scan
