Een grotere rol voor de burger, schaalvergroting en vergaande samenwerking tussen zorgaanbieders. Dat zijn de belangrijkste pijlers van een nieuwe visie voor de zorg in Zeeland. De visie is geschreven door de commissie Toekomstige Zorg Zeeland in opdracht van CZ, de grootste zorgverzekeraar in de regio. Op 1 april ging de commissie van start en op 7 juli is de visie aan minister Schippers van Volksgezondheid aangeboden.
De zorg in Zeeland staat al geruime tijd onder druk, schetst de commissie onder leiding van Victor Slenter. Tot aan 2025 zal het aantal 65 plussers fors toenemen, terwijl het aantal geboorten sterk afneemt. Dit leidt tot een verschuiving in de zorgvraag. Intussen ondervinden de twee ziekenhuizen in de provincie ook concurrentie van naburige grote ziekenhuizen, in het bijzonder vanuit België.
Burger centraal
De commissie heeft in haar onderzoek ook de Zeeuwse burger gevraagd naar zijn zorgbehoefte. “Om deze behoeften te inventariseren hebben 125 bewoners uit een aselecte steekproef van de CZ verzekerden tijdens een conferentie op zaterdag 30 mei 2015 hun input gegeven op deze vraag”, stelt de commissie, die de zorgbehoefte van de burger leidend noemt.
De burger krijgt ook een grotere rol toebedeeld. “De Zeeuw draagt eigen verantwoordelijkheid voor zijn of haar eigen gezondheid en investeert in gezonde leefstijl en preventie”, schrijft de commissie. “Voor de organisatie van gezondheid is het van belang dat de betrokkenheid van de inwoners hoog is. Deze betrokkenheid betekent dat de inwoners eigen verantwoordelijkheid hebben en zelf initiatieven ontplooien om zichzelf en de omgeving gezond te houden. Dit kan juist buiten het formele circuit van zorg plaatsvinden.”
Wat de commissie betreft moet er zo min mogelijk “institutionele regie” gevoerd op de organisatie van gezondheid. “Het is namelijk van belang dat er ruimte is voor individuele initiatieven van inwoners en gemeenten en dat gezondheid vooral niet wordt geïnstitutionaliseerd”, aldus de commissie.
Van scholen, werkgevers, zorgverzekeraar, gemeente en zorgcentra wordt verwacht dat zij zich verbinden aan gezondheidsdoelstellingen voor de Zeeuwse populatie. “Dit commitment is niet vrijblijvend, om te voorkomen dat gezondheid te laag op de prioriteitenlijst komt te staan.”
Ziekenhuizen
De ziekenhuizen in Zeeland, het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis en Zorgsaam, kampen met zware financiële problemen. De commissie speelt geen rol met betrekking tot de financiële situatie van de twee ziekenhuisorganisaties. “Dit is een korte termijn probleem waarvoor de financiers, ziekenhuizen, overheden en professionals op dit moment werken aan een oplossing”, schrijft de commissie. “Deze rapportage vormt wel belangrijke input voor de problematiek van de ziekenhuizen in Zeeland, omdat hierin een concrete visie wordt neergelegd op basis waarvan (financiële) afspraken kunnen worden gemaakt.”
De commissie-Slenter ziet in samenwerking een uitweg voor de ziekenhuizen, maar die is er nu nog onvoldoende. “.. daar waar wordt samengewerkt – bijvoorbeeld in het programma Goedleven in Zeeuws Vlaanderen – gebeurt dit nog in onvoldoende afstemming met andere regio’s (lees eilanden) of over de schotten van de verschillende lijnen heen. Om samenwerking te kunnen realiseren zal aandacht moeten worden besteed aan het opbouwen van vertrouwen”, aldus de commissie.
Financiering
Een andere belemmering voor samenwerking zijn volgens de commissie de huidige verdienmodellen en de financieringsstructuur van de zorg. Ook de zorgcontractering moet daarom worden aangepast. Naast reguliere contractering zal de contractering gebaseerd moeten zijn op het bieden van samenhangende zorg aan doelgroepen (doelgroepbekostiging), de uitkomsten die zorgaanbieder realiseren (outcomebased contracting) en/of hoofdaannemerschap en onderaannemerschap in combinatie met shared savings.
Daar waar substitutie van zorg van de 2e naar de 1e lijn plaats vindt, of waar concentratie van complexe zorg plaats vindt, moet er ruimte zijn voor een financiële transitieperiode die het mogelijk maakt om afbouw van voorzieningen mogelijk te maken.
Ziekenhuizen moet zich profileren
Om de kwaliteit van de zorg te waarborgen adviseert de commissie aan de ene kant schaalvergroting en concentratie van behandelingen, aan de andere kant moet zorg die niet al te ingewikkeld is juist kleinschalig en dicht bij de huis geleverd kunnen worden.
Behandelingen waarvoor nu of in de nabije toekomst volumenormen zijn vastgesteld worden geconcentreerd om de kwaliteit te verhogen. Concentratie is in eerste instantie binnen Zeeland, maar indien het dan om onvoldoende aantallen gaat, kan concentratie ook buiten Zeeland gebeuren. Voor de meer complexe zorg kan dit bijvoorbeeld betekenen dat de diagnostiek en het voortraject in een regionale setting geleverd kunnen worden, de behandeling bovenregionaal of zelfs buiten de provincie plaatsvindt, en de nazorg in de thuissituatie.
In hun huidige vorm zijn de twee Zeeuwse ziekenhuizen niet houdbaar. “In de toekomst zal er sprake zijn van twee algemene ziekenhuizen in Zeeland, maar wel met een gedifferentieerd profiel”, stelt de commissie. “Gelet op ontwikkelingen in volume- en kwaliteitsnormen en bevolkingssamenstelling zal de complexe zorg via een transitieperiode geconcentreerd worden op één van de ziekenhuislocaties, waarbij beide ziekenhuizen hierbij wel direct betrokken blijven. Niet-vrijblijvende samenwerking is dus nodig en hiervoor dienen verschillende mogelijkheden verkend te worden het komende jaar.”
Om aan de wettelijk vastgelegde bereikbaarheidsnorm van 45 minuten te voldoen, wordt wel op beide ziekenhuislocaties acute zorg geleverd.
Zorg dichtbij huis
Het uitgangspunt is om de zorg dichtbij huis te organiseren waar mogelijk. Hiertoe wordt een netwerkstructuur opgezet met integrale zorgcentra op regionaal niveau en diverse (virtuele) servicepunten in de dorpen (vergelijk dit met anderhalvelijns centra) ingericht. Het integrale zorgcentrum bevat zorg- en ondersteuningsfuncties en onderhoudt nauwe relaties met de servicepunten (in de dorpen), de ziekenhuizen, thuiszorg, ouderenzorg- en GGZ instellingen. Ook wordt hier verbinding gemaakt met de Wmo vanuit de gemeenten.
Binnen het integrale zorgcentrum zullen ook verschillende diagnostiek functies geboden worden, zoals functie-onderzoek, bloedafnames en –bepalingen. In het zorgcentrum zal ook ruimte zijn voor activiteiten gericht op gezondheid en preventie waarvoor schaalgrootte noodzakelijk is.
Gehandicapten, ouderen en ggz
Op regionaal niveau blijven (intramurale) voorzieningen voor gehandicapten en ouderen beschikbaar. Deze werken nauw samen met de zorgcentra.
Voor GGZ is het uitgangspunt eveneens om de zorg dichtbij huis te organiseren. Hiertoe sluit de GGZ zich zoveel mogelijk aan bij de netwerken van integrale zorgcentra en servicepunten. Gespecialiseerde GGZ wordt bovenregionaal georganiseerd. Dat betekent dat kennis en expertise op bovenregionaal niveau gebundeld en aan elkaar verbonden is.
Eén gemeenschappelijk EPD
De informatie over zorgvragers en patiënten in Zeeland wordt in één systeem (of een aantal goed onderling communicerende systemen) bijeengebracht. “Hierdoor hebben alle betrokken zorgverleners en de patiënt zelf toegang tot hetzelfde patiëntendossier (EPD). Eigen inzicht in het EPD draagt bij aan de zelfregie en daarnaast kan de patiënt ook de eigen mantelzorg om hem heen toegang tot dit patiëntendossier verlenen. De komst van één systeem of gelinkte systemen voor dossiers faciliteert naadloze aansluiting van zorg en samenwerking tussen partijen. In het EPD vindt directe rapportering plaats, waardoor de informatie in het EPD altijd up-to-date is. Verschillende zorgverleners hebben inzicht in elkaars informatie en uitslagen, hierdoor wordt vertraging door overdracht geminimaliseerd, hoeft de patiënt niet onnodig hetzelfde verhaal te vertellen en wordt onnodige zorg (bijvoorbeeld dubbeldiagnostiek) voorkomen.”
Technologie wordt ook ingezet om zorg op afstand te leveren. Dit kan bijvoorbeeld door het inrichten van e-consulten, waarbij een videoverbinding (via computer, telefoon of tablet) tot stand wordt gebracht met de zorgverlener.
Monitoring
Om de voortgang van de visie te monitoren wordt er een monitoringscommissie aangesteld. Deze wordt vormgegeven vanuit de huidige commissie Toekomstige Zorg Zeeland, met een aantal personele wijzigingen. Deze commissie komt in een zestal bijeenkomsten samen om de voortgang te bespreken en de resultaten van de verschillende fasen te toetsen aan de visie. Om de kwaliteit van de verschillende plannen te garanderen worden de plannen op verschillende momenten ook getoetst aan de behoeften van de inwoners.
