Een van de kernwoorden bij de transitie en transformatie van de (jeugd)zorg en maatschappelijke ondersteuning is eigen kracht. Die term is bedoeld om de zelfredzaamheid van cliënten in de nieuwe situatie te omschrijven. Maar het geldt ook in toenemende mate voor de zorgprofessionals.
Veel zorgorganisaties kiezen voor het model van zelfsturende teams: kleine, pluriforme clubjes zorgverleners die in belangrijke mate zelf verantwoordelijk zijn voor de organisatie van hun dagelijkse werkzaamheden. Als dit model vanuit een gedegen en doordachte strategie wordt ingericht, ligt er een mooie toekomst in het verschiet. Gebeurt dat niet, dan gaan de zelfsturende teams een zware wedstrijd tegemoet.
Het idee van de zelfsturende teams is dat je de tussenlaag van middenmanagement grotendeels wegknipt tussen centrale organisatie en zorgverleners. Dan regelt het hoofdkantoor een aantal overkoepelende zaken en kunnen de teams mede dankzij de inzet van gerichte ict-middelen zelf aan de slag met de dagelijkse zorgverlening. Dat ondernemerschap van die teams kan tot mooie dingen leiden. Er zijn veel voorbeelden uit de praktijk waarbij de teams de zorg beter, efficiënter, creatiever, directer en tegen lagere kosten kunnen uitvoeren. Het kan ook een keerzijde hebben: zorgverleners zijn niet per definitie ondernemers. Er zijn ook voorbeelden van teams die niet van de grond komen.
Ondernemerschap op de werkvloer
Maar ik geloof wel in het model van zelfsturende teams. Ondernemerschap op de ‘werkvloer’ kan mooie verrassingen opleveren: een andere aanpak en oplossingen die vanuit het traditionele lijnmanagement niet tot stand zouden zijn gekomen. Cruciaal is wel de rol van ict. Dan gaat het niet eens zozeer om de gekozen oplossingen. Natuurlijk is het belangrijk dat er een goed platform is en dat er voor de juiste technologieën gekozen wordt voor uitwisseling van informatie tussen centrale organisatie en de teams en voor ondersteuning van workflowprocessen, communicatie, administratie, budgettering, rapportage en gegevensveiligheid. Maar dat is de uitvoering. Het gaat om de centrale ict-strategie.
Integrale ict-ondersteuning
De ict-ondersteuning van de teams moet een integraal onderdeel zijn van de algehele strategie. Een onderdeel van een gedegen aanpak die ict niet isoleert, maar integreert in de organisatorische processen. Het is de kunst om de bedrijfsstrategie en ict in samenhang te ontwikkelen. Dat kan dus betekenen dat je als zorgorganisatie eerst nog even een stap terug moet zetten voor je de zelfsturende teams gaat optuigen. Zie je de ict-inrichting voor de teams namelijk als een geïsoleerd traject, dan gaat het mis. Dat leidt onherroepelijk tot ad-hoc oplossingen, miscommunicatie en inefficiënte processen en dat gaat ten koste van de kwaliteit van de zorg. Dan ben je al direct alle kwaliteitswinst en kostenefficiency van zelfsturende teams kwijt. En dan wordt het echt een heel zware wedstrijd, voor zowel teams als organisatie.
Marcel Lucker,
Commercieel Directeur Zorg & Marketing Winvision
