Het Rijk moet gemeenten die onvoldoende werk maken van samenwerking met de eerste lijn financieel kunnen aanpakken. De extra middelen in de vorm van 250 miljoen voor wijkverpleging en sociale wijkteams zouden daarom de eerste drie jaar in subsidievorm moeten toegekend.
“Een subsidie kan namelijk worden teruggevorderd van gemeenten en organisaties, als blijkt dat die samenwerking met de eerstelijn niet plaatsvindt”, zegt Flip van Sloten, als projectleider betrokken bij het RVZ-advies. De RVZ heeft het advies ‘Gemeentezorg. Randvoorwaarden voor een succesvolle decentralisatie van langdurige zorg’ donderdagmiddag overhandigd aan Martin van Rijn, staatssecretaris van VWS.
Samenwerking
Met het advies wil de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) bijdragen aan een verantwoorde overheveling van zorgtaken van het Rijk naar de gemeenten. De zorg is duur en dreigt de komende jaren alleen maar duurder te worden. Dat gemeenten veel zorgtaken over gaan nemen, zorgt voor meer efficiëntie. Maar op het gebied van signalering en preventie van problemen bij met name kwetsbare mensen met psychosociale stoornissen moeten “zeker nog wat puntjes op de i komen”, schrijft de RVZ. Samenwerking tussen ondersteunende medewerkers van de gemeente en de eerste lijn, dus huisartsen en wijkverpleegkundigen, is volgens de RVZ belangrijk om efficiënte hulp en zorg te bieden. “Zo moet bijvoorbeeld worden voorkomen dat niet eerst iemand via de gemeente een mevrouw steunkousen komt aantrekken, en dat er daarna iemand langskomt om mevrouw onder de douche te zetten”, zegt Van Sloten. Een extreem voorbeeld is volgens Van Sloten de vrouw die tien jaar dood in haar huis in Rotterdam lag. “Er is een huisarts geweest die haar jaren niet heeft gezien, meteropnemers hebben jarenlang geen standen opgenomen en zo zijn er wel meer instanties langs geweest. Als iemand deze gegevens aan elkaar had gekoppeld, had het wellicht geen tien jaar geduurd voor deze vrouw gevonden werd.”
Monitor
Verder adviseert de RVZ een jaarlijkse monitor. Deze moet grote verschillen in de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg door gemeenten voorkomen. Gemeenten krijgen in 2015 meer verantwoordelijkheid voor zorg en ondersteuning. Daarbij is het doel om mensen langer thuis te laten wonen. De sociale omgeving van burgers vormt de basis en gemeenten bieden individuele ondersteuning bieden waar nodig. Hierbij vraagt de overheid aan burgers om meer verantwoordelijkheid te nemen voor zichzelf en voor mensen in hun omgeving. Het is volgens Van Sloten zaak om een vinger aan de pols te houden bij de gemeenten. Ook zou er volgens de RVZ onderzoek moeten komen naar de ethische kanten van het al dan niet verplicht maken van vrijwilligerswerk en mantelzorg.
Landelijk instituut
De RVZ pleit voor het opzetten van een landelijk instituut die best practices evalueert evenals de competenties waarover gemeenten horen te beschikken. “Dit zou bijvoorbeeld gedaan kunnen worden door King, het Kwaliteitsinstituut van de Vereniging Nederlandse Gemeenten”, zegt Van Sloten desgevraagd. Daarnaast adviseert de RVZ adviseert het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) onderzoek te laten doen over de do’s and dont’s van het meer verplichtend maken van vrijwilligerswerk en mantelzorg.
Wetsvoorstel
De Raad geeft geen mening over het huidige wetsvoorstel over de decentralisatie van langdurige zorg naar gemeenten. “Het is de taak van de RVZ om het ministerie advies te geven over hoe deze plannen het beste uitgevoerd kunnen worden”, zegt Van Sloten. “Maar wij zien wel dat gemeenten sterke troeven in handen hebben om deze taken over te nemen. De zorg staat dichter bij de mensen en verschillende taken kunnen gecombineerd worden, wat het overzichtelijker maakt.”
Twee derde van de Nederlandse gemeenten liet woensdag weten niet achter het wetsvoorstel te staan, in ieder geval niet op de manier zoals dat nu van hen verwacht wordt. Dat bleek uit de ledenraadpleging van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), vrijdag neemt het bestuur van de VNG een definitief besluit over eventuele vervolgstappen en of het meegaat in de mening van de leden. (Skipr/ ANP)
