Ouderen, zieken en gehandicapten kunnen vanaf 2015 worden geconfronteerd met het dringende verzoek van hun gemeente om in ruil voor zorg vrijwilligerswerk te verrichten. Dit blijkt uit het conceptwetsvoorstel Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2015, dat het kabinet naar de Raad van State heeft gestuurd.
Over de suggestie in het wetsvoorstel om hulpbehoevenden vrijwilligerswerk te laten doen, waarover de Volkskrant donderdag als eerste berichtte, is veel commotie ontstaan. Zo zegt PVV Tweede Kamerlid Fleur Agema in een interview met de NOS dat ze denkt “dat het kabinet en de staatssecretaris een klap van de molen hebben gekregen”. Staatssecretaris Van Rijn meent dat er een “karikatuur” van zijn wetsvoorstel wordt gemaakt. Mensen verplichten tot vrijwilligerswerk in ruil voor zorg is volgens Van Rijn tegenover het Radio 1 Journaal een “belachelijk idee”. Hij zal mensen “hier nooit toe verplichten, zeker niet bij zorg”.
De gemeenten mogen het vrijwilligerswerk echter niet verplicht opleggen. Wel kunnen gemeenten volgens het conceptwetsvoorstel “verkennen” of er “maatschappelijk nuttig werk” kan worden verricht. Mensen verplichten tot vrijwilligerswerk in ruil voor zorg is volgens Van Rijn tegenover het Radio 1 Journaal een “belachelijk idee”. Dit is ook niet de bedoeling, blijkt uit de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel: “De cliënt kan niet gedwongen worden om ‘in ruil voor’ de ondersteuning zulke activiteiten te verrichten op straffe van het verliezen van die ondersteuning.”
Eenzaamheid bestrijden
De regering vindt het “wel passend dat de gemeente de vraag naar de mogelijkheden in dit verband onderzoekt en met de cliënt bespreekt en spreekt de hoop uit dat de aanwezige kansen die dit mensen kan bieden in de praktijk steeds meer benut zullen worden.” Van Rijn wil een “betrokken samenleving, geen voor-wat-hoort-wat-maatschappij”. Vrijwilligerswerk kan mensen volgens hem wel uit hun eenzaamheid halen.
Zo kan eenzaamheid “mogelijk worden verminderd door bijvoorbeeld ouderen te laten voorlezen op de voorschoolse opvang voor kinderen met een taalachterstand”, schrijft Van Rijn in de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel. En de gepensioneerde boekhouder die rolstoelgebonden is, kan als vrijwilliger aan de slag bij de gemeentelijke schuldhulpverlening. “Zo kan het mes ‘aan twee kanten snijden’: de maatschappelijke participatie van de betrokkene neemt toe en draagt bij aan het oplossen/beperken van een maatschappelijk probleem”, aldus Van Rijn. “De cliënt die maatschappelijke ondersteuning ontvangt, kan zichzelf helpen door het verrichten van die activiteiten en daardoor ‘iets terugdoen’ en dat geeft mensen een sterker gevoel van eigenwaarde dan wanneer men alleen ‘ontvangt’, hoe noodzakelijk dat ook is.”
Thuis blijven wonen
Het kabinet wil de langdurige zorg voor ouderen en chronisch zieken zo omvormen dat mensen langer thuis kunnen wonen. Ouderen die geen intensieve zorg nodig hebben, moeten langer thuis blijven wonen met behulp van familie, vrienden en buren. Alleen ouderen en gehandicapten die zeer zware zorg nodig hebben, mogen dan nog naar een zorginstelling.
Gemeenten en zorgverzekeraars worden door het voorstel meer verantwoordelijk voor de hulp die mensen thuis krijgen. Hiermee moet meer maatwerk worden geleverd en moet een einde komen aan de stijgende kosten. (Skipr / ANP)
