Risicodragende inkoop van ouderenzorg door zorgverzekeraars is een valide alternatief voor het huidige kabinetsbeleid. Er zijn voldoende instrumenten om eventuele negatieve neveneffecten zoals risicoselectie tegen te gaan. Dat stellen drie economen van de Erasmus Universiteit in een publicatie in Economisch Statistische Berichten (ESB).
De stijgende kosten van de langdurige zorg zijn de afgelopen jaren een steeds groter zorgenkind geworden. Als antwoord op het gebrek aan doelmatigheid wilden de vorige twee kabinetten de inkoop van de langdurige zorg naar het voorbeeld van de zorgverzekering in handen geven van de zorgverzekeraars.
Versnippering
Het nieuwe kabinet heeft een streep gezet door dit voornemen en kiest voor “versnippering” van de langdurige zorg, zo stellen Pieter Bakx, Eddy van Doorslaer en Erik Schut, alle drie verbonden aan de Erasmus Universiteit. Intramurale zorg komt straks voor rekening van de landelijke overheid, de gemeenten worden verantwoordelijk voor de extramurale verzorging en de extramurale verpleging –circa 5 procent van het langdurige zorgaanbod- gaat naar de zorgverzekeraars.
Bedenkingen
De auteurs hebben sterke bedenkingen bij de kabinetsplannen. De beoogde opdeling leidt tot perverse prikkels. Zo hebben zorgverzekeraars en gemeenten er belang bij om extramurale zorg te vervangen door intramurale zorg, aangezien ze dit laatste niet hoeven te betalen. Niet alleen stijgen daarmee op macroniveau de zorgkosten, ook komt het streven om ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen in het gedrang. Ook is er overlap in het gebruik van verzorging en verpleging. Dit is ondoelmatig en vergroot de kans dat partijen elkaar de hete aardappel proberen toe te schuiven.
Achilleshiel
Het voornaamste bezwaar is wat de auteurs betreft principieel van aard. Met de huidige plannen doet het kabinet niets aan “het echte probleem binnen de AWBZ”, namelijk het gebrek aan doelmatigheidsprikkels. Die prikkels zijn er wel wanneer zorgverzekeraars risico lopen bij de inkoop van langdurige zorg. De “achilleshiel” van risicodragende uitvoering van de langdurige zorg is volgens de auteurs risicoselectie, oftewel: het uitsluiten van klanten voor wie de uitgaven groter zijn dan de inkomsten.
Onderzoek
In de Zorgverzekeringswet is dit risico ondervangen door een uitgebreid systeem van risicoverevening. Volgens de auteurs is een dergelijk oplossing voor de langdurige zorg nog nooit serieus onderzocht. In ESB betogen ze op basis van eigen onderzoek dat er wel degelijk mogelijkheden zijn voor een adequaat risicovereveningsmodel. Worden bij de inkadering van groepen verzekerden vereveningskenmerken als ‘het gebruik van ouderenzorg in het verleden’ en ‘het gebruik van curatieve zorg’ meegewogen dan blijken de risico’s voor verzekeraars -en daarmee de prikkel voor risicoselectie- sterk terug te lopen.
Testcase
De auteurs zien in de overheveling van de geriatrische revalidatiezorg naar de zorgverzekeringswet een belangrijke testcase. Mocht blijken dat de uitvoering van deze zorg door zorgverzekeraars belangrijke voordelen oplevert dan moeten de huidige kabinetsplannen voor de ouderenzorg heroverwogen worden.
