De langdurige zorg is een innovatieve sector. Uit onderzoek kwam onlangs naar voren dat de ouderenzorg zelfs sociaal innovatiever is dan het bedrijfsleven, met andere woorden, meer bezig is met het slimmer organiseren van haar dienstverlening.
Reden voor Capgemini Consulting om dit onderwerp, ‘Innovatie in de langdurige zorg’, bij de kop te pakken en na te gaan wat wij allen van deze sector kunnen leren.
Gesprekken met bestuurders
Met meer dan 30 bestuurders spraken we onder andere over de ontwikkelingen in de langdurige zorg. De bestuurders zijn werkzaam bij zorginstellingen in alle deelsectoren van de langdurige zorg: Verpleging, Verzorging en Thuiszorg, Gehandicaptenzorg en Langdurige GGZ. De gesprekken waren zonder uitzondering inspirerend en openhartig. De passie en betrokkenheid die bestuurders hebben ten aanzien van hun cliënten en de functie van hun organisatie in de maatschappij sprongen ons daarbij in het bijzonder in het oog.
Onze publicatie Van instelling naar Opstelling is de weerslag van ons onderzoek. Ter voorbereiding van de interviews met de bestuurders hebben wij tevens gesproken met een vijftal experts uit het veld, vertegenwoordigers van de brancheorganisaties en VNG. Immers, aan de gemeenten wordt een belangrijke regierol toegedicht om de toekomstige langdurige zorg vorm te geven.
Het volledige rapport leest u hier. Hier lichten we al enkele van de belangrijkste conclusies toe.
Een andere opstelling in 2017
De veranderingen in de langdurige zorg zijn fundamenteel en paradoxaal. Fundamenteel omdat er breed een andere visie op dienstverlening ontstaat. De cliënt, zijn kwaliteit van leven en zijn mogelijkheden om dit zelf en met zijn netwerk in te vullen, staan centraal. Dit betekent een andere rol voor de zorgverlener met meer aandacht voor acties gericht op welzijn, signalering en mobilisatie en minder op zorg. Ze zijn ook paradoxaal omdat ze nadrukkelijk in het teken staan van ‘minder zorg met minder geld’ maar per saldo een beter resultaat voor de cliënt dienen op te leveren.
Zorg wordt in het perspectief van noodzaak én van meerwaarde voor de kwaliteit van leven van de cliënt geplaatst. Om die opstelling van de zorg in 2017 te realiseren zijn ingrijpende innovaties nodig.
Geïntegreerde zorg op maat en dichtbij
Innovatieve zorg- en dienstverleningsarrangementen komen tot stand via twee varianten: de buurt én de gespecialiseerde, intensieve zorg, vaak in de keten. Deze varianten lopen uiteraard in elkaar over. Zo ontstaan ‘lagen’ van dienstverlening dichtbij en in de regio; van algemeen tot gespecialiseerd en geconcentreerd. Zorginstellingen staan voor belangrijke keuzen om hun opstelling daarbinnen te bepalen. De opstelling kan per buurt verschillen en krijgt vrijwel altijd vorm in samenwerking met andere organisaties. Zo ontstaan nieuwe informele, niet vrijblijvende netwerken.
Drie essentiële, randvoorwaardelijke innovatiedomeinen
Naast innovatie van zorg- en dienstverleningsarrangementen noemen de bestuurders drie essentiële randvoorwaardelijke innovatiedomeinen: digitale transformatie, personeelsbeleid en vastgoed. Nieuwe digitale technologie, waaronder domotica en de beeldtelefoon, biedt belangrijke perspectieven om de zorg- en dienstverleningsprocessen effectiever in te vullen. Zorgverlening is mensenwerk; met de andere visie op zorgverlening en de verdergaande netwerkvorming heeft het personeelsbeleid volop de aandacht. Belangrijke onderwerpen zijn het vaststellen van de benodigde (kwalitatieve en kwantitatieve) capaciteit aan medewerkers, regie nemen bij het opleiden van medewerkers en flexibele inzet van personeel. Herstructurering van de vastgoedportefeuille krijgt vanwege het scheiden van wonen en zorg eveneens prioriteit.
Opschalen van innovaties vormt de grote uitdaging
De veelheid aan innovatie initiatieven in de langdurige zorg is groot. Het tempo waarmee innovaties breed worden ingevoerd en tot een daadwerkelijk resultaat leiden, baart de bestuurders echter zorgen. Aan de hand van een viertal succesfactoren voor innovatie en leiderschap zijn wij nagegaan waar de kansen voor verdere versnelling en opschaling van innovaties in de langdurige zorg liggen.
Uit de vele inspirerende gesprekken met de bestuurders is ons duidelijk is geworden waarom de langdurige zorg voorop loopt op het gebied van sociale innovatie. De technologische innovatie zal deze ontwikkeling ondersteunen en versterken. Wij hopen dat dit onderzoek niet alleen een bron van inspiratie zal zijn voor de langdurige zorg maar voor veel organisaties die maatschappelijk ondernemerschap hoog in het vaandel hebben staan. Ga naar onze website voor meer informatie.
Roel Goffin van Orbis en Luc Kenter van Zuidwester vertellen in twee video’s over hun ervaringen met innoveren. Wat zijn belangrijke innovatiethema’s in deze sector? Welke lessen hebben zij getrokken uit de veranderingen in zijn eigen organisatie?
