De wijkverpleegkundige bespaart per jaar bijna 18 duizend euro aan zorgkosten. Hiervan wordt 84 procent bereikt door het voorkomen van zorg door instellingen in de ‘tweede lijn’. Daarnaast is sprake van gezondheidswinst voor cliënten ter waarde van bijna 38 duizend euro.
Dit blijkt uit onderzoek dat ZonMw heeft laten verrichten door adviesbureau BMC. Het bureau onderzocht de kosten en baten van zogenoemde ‘Zichtbare-schakel’-wijkverpleegkundigen die voor hun werk niet gebonden zijn aan CIZ-indicaties.
Gezondheidswinst
Per wijkverpleegkundige wordt jaarlijks bijna 18 duizend euro bespaard aan zorg bij verschillende soorten instellingen. Per cliënt gaat het om 227 euro. Daarnaast realiseert de wijkverpleegkundige jaarlijks bijna twee gezonde levensjaren bij haar (of zijn) cliënten. Dit vertegenwoordigt een gezondheidswinst van bijna 38 duizend euro. Gemiddeld neemt de kwaliteit van leven bij cliënten toe met 2,4 procent.
Eigen omgeving
Van alle besparingen wordt 41 procent gerealiseerd door het voorkomen van zorg in instellingen voor intramurale verpleging en verzorging. Oftewel: cliënten kunnen dankzij wijkverpleging in hun eigen omgeving verblijven en hoeven niet naar een relatief dure instelling. Nog eens 21 procent komt voort uit het voorkomen van ziekenhuiszorg. Daarnaast zijn er besparingen in de gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg, waarmee het totaal aan besparingen in de ‘tweede lijn’ uitkomt op 84 procent.
AWBZ
De besparingen komen voor de helft uit de AWBZ, voor 29 procent uit de Zorgverzekeringswet en voor 20 procent uit een groep van andere financieringsbronnen. Besparingen in de Wmo-sfeer zijn nihil. Er blijkt sprake te zijn van substitutie van duurdere tweedelijnszorg met goedkopere eerstelijnszorg, mantelzorg en ‘zelfzorg’. Ook is er sprake van verschuiving van bekostiging vanuit de Zvw en Awbz naar de Wmo.
Onafhankelijkheid
Een belangrijke verklaring voor het succes van de wijkverpleegkundige is volgens BMC het werken zonder indicaties van het CIZ. Bovendien weet de wijkverpleegkundige somatische, psychische en sociale zorg te combineren. Ook speelt een onafhankelijke professionele attitude een rol. Hierdoor zijn oplossingen onafhankelijk van de belangen van derden. De onderzoekers raden aan om deze factoren te borgen in de wijkverpleegkundige functie. Daarnaast adviseren zij wijkverpleegkundigen om waar mogelijk te streven naar korte interventies.
Steekproef
Het onderzoek van BMC is gebaseerd op een steekproef van 96 cliëntendossiers uit het ‘Zichtbare schakel’-programma van ZonMw. Per dossier zijn interventies en resultaten in kaart gebracht, en gewaardeerd met geldende tarieven en indicaties. Effecten van niet-cliëntgebonden werkzaamheden zoals het stimuleren van samenwerking in wijken en het werken aan bewustzijn van gezondheid zijn buiten beschouwing gelaten.
Variatie
Het onderzoek verdiept de resultaten van eerdere lokale onderzoeken in West-Brabant en Den Haag. BMC constateert dat kosten en baten mogelijk sterk variëren per type wijk en doelgroep, waarbij de mate van in een wijk aanwezige sociale cohesie wordt genoemd als een factor die een rol kan spelen. Onderzoek hiernaar zou de toekenning van budgetten voor wijkverpleegkundigen doelmatiger kunnen maken.
