Soms is het goed om dingen te herhalen. Zoals de RIBW Alliantie dat al jaren doet, samen met onze leden, als het gaat om mensen met psychiatrische problematiek.
Al jaren willen we met z’n allen – politiek en maatschappelijke organisaties- dat deze mensen zo veel mogelijk thuis kunnen wonen en de regie over hun eigen leven kunnen hebben. Met professionele- en op de persoon afgestemde begeleiding en behandeling. Dit onderschrijf ik van harte, deze zienswijze zit in het DNA van onze leden die dagelijks bezig zijn met dat doel.
Alleen, het komt onvoldoende van de grond. Woorden worden te weinig omgezet in daden. Dat blijkt ook weer uit het recente rapport van KPMG ‘Healthcheck GGZ’. Daarin staat bijvoorbeeld dat Nederland de slag wel aan het maken is, er zijn minder bedden in de klassieke instellingen, maar: ‘de opbouw van de ambulante capaciteit blijft echter achter ondanks goede initiatieven. Vanuit internationaal oogpunt lijkt er ruimte voor verdere ambulantisering.’
Meer dan behandeling alleen
Het KPMG-rapport maakt een internationale vergelijking en daaruit blijkt dat een geslaagde ambulantisering verder reikt dan alleen ambulante behandeling. Dit onderschrijft mijn persoonlijke waarneming en ervaring in Scandinavië, Zuid-Europa en Noord-Amerika. Daar ligt de focus zeker niet alleen op behandeling. Daar lukt het wel omdat er voldoende alternatieve- en bovenal maatschappelijke faciliteiten en randvoorwaarden tegenover staan. Die worden ook actief aangeboden op alle levensdomeinen. Behandeling wordt dan ondersteunend aan het proces van sociale inclusie en participatie.
Kortom: de focus ligt op prettig en het liefst zelfstandig wonen, werk, een sociaal veilige omgeving en niet alleen op behandeling.
Daarnaast zijn er cliënten van RIBW’s en instellingen voor Maatschappelijke Opvang die geen behandeling (meer) wensen om voor hen moverende redenen. Ook voor deze cliënten ligt de focus op fatsoenlijk wonen, budgetbeheer, een zinvolle dagbesteding en begeleiding bij het leven van alledag.
Belemmeringen
Om dit op grote schaal voor elkaar te krijgen, is er in Nederland nog een wedstrijd te winnen. Het gaat om een majeure verandering van ons stelsel waarbij een grote variatie van maatschappelijke partijen betrokken dienen te zijn en daarmee is meteen het gevaar groot dat partijen in de ‘afwachtende’ of ‘onzekerheids’ modus belanden. Misschien dat iedereen op iedereen wacht, omdat heel veel verschillende partijen heel veel verschillende dingen moeten doen.
Daarbij opgeteld maken de systemen het niet makkelijk om daadwerkelijk stappen te zetten. Marktwerking heeft nogal eens het neveneffect dat partijen tegen elkaar worden uitgespeeld terwijl juist verbinding en coalities smeden noodzakelijk is. Bovendien werkt de hang naar controle door verantwoording belemmerend en dat gaat gepaard met kosten en inspanningen die beter aan cliënten besteed kunnen worden.
Maar ook de manier van financieren speelt een remmende rol. Ambulantisering vereist de mogelijkheid om soepel te kunnen schakelen tussen de verschillende financieringsregimes van de Zvw, Wlz en Wmo. Niet dat het ene afgewenteld wordt op het andere, maar dat de schotten verdwijnen en dat er niet gedacht wordt vanuit systemen maar vanuit datgene wat mensen nodig hebben.
Participatie en sociale inclusie
Naast nauwe samenwerking van financieringsregimes vraag ambulantisering om nauwe samenwerking met maatschappelijke partners op aanpalende levensdomeinen. Wonen, werken, financiën, socialiseren en participeren. Al deze levensdomeinen maken sociale inclusie en participatie mogelijk. Maar net zo belangrijk is de toegang tot club- en buurthuizen, sportverenigingen, kerk, contact met je buren en niet op de laatste plaats (weer) contact met je familie.
We zijn er nog lang niet, ook al worden er stappen gezet, maar laten we blijven herhalen wat nodig is en waar de mensen recht op hebben. Als RIBW Alliantie op landelijk niveau en onze leden op regionaal niveau dragen we voortdurend onze visie uit op participatie en sociale inclusie. En werken we permanent aan het daadwerkelijk waarmaken ervan.
Laat de kracht van de herhaling zorgen voor de echte omwenteling.
Voorzitter RIBW Alliantie
