Zelf vind ik het nog steeds lastig om te spreken van een zorgmarkt. Een markt is een plaats waar vraag en aanbod bij elkaar komen, waar koper en verkoper elkaar vinden om tegen een bepaalde prijs een product of dienst over te dragen.
Bij de zorgmarkt heb je echter met minimaal drie partijen te maken: degene die de zorg afneemt, degene die de zorg levert en degene die de prijs bepaalt en betaalt.
Iets te kiezen?
De vraag is of degene die de zorg nodig heeft wel daadwerkelijk iets te kiezen heeft. O ja, zeker, in de jaarlijkse tombola van de zorgverzekeraars verhuizen de nodige aantallen verzekerden van het ene naar het andere loket, vaak getriggerd door de overvloedige, kostbare reclameboodschappen en collectiefkortingen. Maar of dat nu echt bedoeld wordt met de zorg-markt en of daar de ‘zorgconsument’ mee gediend is, is nog maar de vraag.
Marktmeester
Ook de zorgmarkt heeft te maken met een heuse marktmeester, namelijk de Autoriteit Consument en Markt (ACM). De marktmeester ziet er op toe dat er geen afspraken worden gemaakt over prijsbeleid, gebiedsverdeling et cetera. De consequentie is onder meer dat er nu drie autootjes van verschillende zorgaanbieders elkaar bijna van de stoep rijden om thuiszorg te leveren in een en dezelfde straat. De één zorgt dat mevrouw Jansen haar kousen aankrijgt, de ander helpt meneer De Vries met het douchen en weer een ander houdt in de gaten of het goed gaat met mevrouw Petersen, die net ontslagen is uit het ziekenhuis. De zorgmarkt was toch immers bedoeld om de zorg efficiënter, dichter bij de patiënt en goedkoper te organiseren?
In het verleden zijn mooie samenwerkingsinitiatieven een stille dood gestorven, omdat de angst was toegeslagen, nadat de mededingingsautoriteit forse boetes had uitgedeeld aan instellingen die afspraken hadden gemaakt over gebiedsverdeling.
Juist zorg op de juiste plek
Maar, ook de ACM gaat met de tijd mee. Recent heeft de ACM de leidraad voor samenwerking in het kader van Juiste Zorg Op de Juiste Plek (JZOJP) het licht doen zien. Daarin is bekend gemaakt dat afspraken maken om de juiste zorg op de juiste plek te realiseren mag, ook als deze afspraken eigenlijk in strijd zijn met de mededingingswet. De ACM zal geen boetes uitdelen als deze afspraken de kwaliteit van zorg aantoonbaar ten goede komen. Kijk, daar word je dan toch blij van. Het heeft wel even geduurd, maar toch.
Maar pas op, er zijn wel voorwaarden verbonden aan deze afspraken. De afspraken om zorg te verplaatsen binnen een regio moeten openbaar worden gemaakt in een plan over zorgaanbod. Verder moeten de zorginkopers van gemeenten en zorgverzekeraars, alsook patiëntenorganisaties, bij het maken van de afspraken worden betrokken. Dat alles moet natuurlijk worden gecoördineerd, met alle kosten van dien.
Bestuurlijk moed
Al met al blijft de vraag hangen wat de zorggebruiker opschiet met het fenomeen ‘zorgmarkt’. Zou het toch niet beter zijn om toch nog eens goed te kijken naar het construct van deze ‘gemankeerde’ markt? Mogelijk zijn er andere wegen te bedenken om de zorg efficiënter, dichter bij de patiënt en goedkoper te organiseren. Het vergt wel bestuurlijke moed om hiervoor de ruimte te bieden. Wie pakt de handschoen op?