Extra instroom helpt, maar daarmee zijn we er bij lange na niet. Want zolang het ziekteverzuim en de uitstroom in de zorg op historisch hoog niveau blijven staan, gaat hier iets goed fout.
Recente koppen als ‘Zorg- en welzijnsorganisaties in de problemen door personeelstekorten’ of ‘Kosten rijzen de pan uit door krapte op de arbeidsmarkt’ doen het de laatste tijd goed boven krantenartikelen over de actuele arbeidsmarktsituatie in zorg en welzijn. Ook bij het faillissement van twee ziekenhuizen kort geleden waren dit veel gehoorde oorzaken.
Goed werkgeverschap
Goed opgeleide en ervaren zorgprofessionals die de sector verlaten, dat is toch zonde? Om niet te zeggen kapitaalvernietiging. In dit geval vernietiging van arbeidsmarktkapitaal. Organisaties moeten zich achter de oren krabben en zich bezighouden met wat ze proactief kunnen doen om uitstroom tegen te gaan. Daar moet je actief beleid op maken. Want als het lukt om de uitstroom te beperken pak je meteen de eigen (dreigende) tekorten aan.
Maar hoe kunnen we dit dan bewerkstelligen? Met een korte termijn blik en aanpak gaan we het volgens mij niet redden. Een pleister op de wonde helpt natuurlijk, maar biedt geen soelaas bij een stevige bloeding. En dat is nu juist waar de arbeidsmarkt in zorg en welzijn mee te maken heeft. Er zijn structurele veranderingen nodig. Te beginnen met het op bestuursniveau op de agenda zetten van lange termijn en duurzaam personeelsbeleid, lees: goed werkgeverschap. Vastgoedbeleid en vastgoedstrategie zijn ongetwijfeld relevant, maar een baksteen levert geen aandacht of zorg aan cliënten of patiënten.
Slimmer werken
Vergrijzing en ontgroening geven concurrentie op de arbeidsmarkt een geheel nieuwe dimensie. Het is niet langer een zaak tussen branches in de sector, het is spel tussen sectoren. De tijd van achterover leunen is voorbij! Dit betekent dat de zorg- en welzijnssector collectief én regionaal verantwoordelijkheid moet nemen voor het profileren van de sector en het bieden van een aantrekkelijk perspectief om professionals te behouden. Als individuele organisatie heb je daar zelf dus een belangrijke rol en taak te vervullen.
Naast het aantrekken van nieuwe medewerkers en het verbeteren van het opleidingsrendement is er dringend aandacht nodig voor het slimmer, anders en beter organiseren van werk. En dan bedoel ik niet alleen de harde tastbare zaken.
Cultuurprobleem
Naar mijn mening zijn de personeelstekorten in grote mate een cultuurprobleem. Te vaak wordt er bij het oplossen van arbeidsmarktvraagstukken over personeel gesproken. Maar niet mét. En hier wringt de schoen. Het is cruciaal om met de eigen mensen in gesprek te gaan. Wat nodig is, is een dialoog. Zowel binnen organisaties tussen medewerkers en management; en bilateraal tussen organisaties.
De huidige situatie en tijdsgeest vragen om innovatieve oplossingen. Dit klinkt moeilijker dan het is. Het hoeft geen hogere wiskunde te zijn. De benodigde kennis en kunde om de wijze van organiseren anders aan te pakken is ruimschoots aanwezig. Het is alleen een kwestie van de juiste mindset, ondersteund door een stimulerende, motiverende open cultuur. Gericht op het vinden van creatieve oplossingen, met een grote rol voor medewerkers in het vinden van die oplossingen. Succesvol beleid maak je met je mensen en niet voor of over je ze. Ik zal het nog maar een keer benoemen: het personeelsvraagstuk is in essentie een cultuurvraagstuk. Alleen samen én in dialoog kunnen die die verandering bewerkstelligen.