Toen ik als jonge medisch specialist mijn witte jas had ingeruild voor een managerspak, viel me op dat er een soort Babylonische spraakverwarring heerst tussen zorgprofessional en manager. De professional spreekt over kwaliteit en stelt zorg voor de patiënt voorop. In de wereld van managers en verzekeraars spreekt men over zorgkosten en staat juist de betaalbaarheid centraal.
Deze kloof van uitgangspunten leidt tot frustratie en de patiënt komt er niet verder mee. Dat we na decennia spreken over het centraal stellen van de patiënt, nog steeds een verschotte gezondheidszorg hebben, is bewijs dat er nog geen brug geslagen is tussen de twee visies.
De bouwtekening voor een verzoenende brug ligt er echter wél en heet waardegerichte zorg. Het is tijd dat partijen opstaan die, met bouwtekening in de hand, de verantwoordelijkheid nemen het hele zorgpad te organiseren. Gesteund door waardegerichte contracten met de verzekeraar, langs afspraken over de zorguitkomsten voor de patiënt. De patiënt ziet dan gedurende het gehele traject één herkenbare en toegankelijke organisatie van zorgprofessionals. Zo lossen we voor de patiënt ook de frustratie op om bij elke partij steeds opnieuw je verhaal te moeten vertellen.
Bij waardegerichte zorg, ofwel value based healthcare (VBHC), verbinden alle betrokkenen zich aan de beste zorguitkomst voor de patiënt per uitgegeven euro. Uitgangspunt is de behandeluitkomst voor een medische aandoening voor de gehele keten. Neem bijvoorbeeld het behandelen van heupslijtage. Waarde voor de patiënt zit hem in de behandeluitkomst: zonder pijn weer kunnen lopen na behandeling door de orthopeed en fysiotherapeut. Het succes van die uitkomst wordt in relatie gebracht met de gemaakte kosten. Door het financieel belonen van deze gezondheidsuitkomst in plaats van losse behandelingen, stellen alle partijen als vanzelfsprekend het patiëntbelang centraal.
Weg met die schotten
Twee zaken zijn bijzonder kwalijk in het huidige Nederlandse zorgstelsel. Ten eerste de enorme verschotting en ten tweede het bestaan van de verkeerde financiële prikkels. Deze zaken staan samenwerking in de weg, ten koste van het patiëntbelang. Bundelafspraken tussen zorgverzekeraar en zorgaanbieders maken een einde aan de verkeerde bekostigingsprikkels. Daarbij worden betalingen door de zorgverzekeraar verbonden aan gerealiseerde uitkomsten. Met één betaling voor het hele zorgpad worden financieringsschotten opgeheven. Daardoor ontstaat ruimte om de zorg anders te organiseren en meer waarde toe te voegen.
In Nederland lopen nu de eerste grootschalige initiatieven met deze nieuwe vorm van zorginkoop. Waardegerichte zorg is geen droom, maar werkelijkheid aan het worden. We zien dat hartspecialisten, orthopeden en oogartsen waardegericht durven te gaan werken. Ik vraag dan ook: wie volgt? Ik ben ervan overtuigd dat minimaal de helft van de inkoopafspraken via waardegerichte zorg gemaakt kan worden binnen de komende drie jaar!
Versnelling
Natuurlijk zijn er ook nog uitdagingen in de uitvoering. Bijvoorbeeld, hoe zorgen we dat er voldoende goede uitkomstinformatie is zonder de administratieve lasten te verhogen? Ik heb er vertrouwen in dat we dat samen gaan uitvinden. Waar het mij om gaat, is dat alle spelers in het veld aan de slag gaan met waardegerichte zorg. Uit de uitvoering komen we wel, maar we moeten nu beslist die brug slaan. We zijn pas halverwege; kunnen we niet nog wat sneller met elkaar?
Ward Bijlsma
Manager Zorg bij Menzis
