De nieuw aangenomen wet verplichte ggz heeft een inconsistente visie die suggereert oplossingen te bieden en valse verwachtingen wekt. De wet zal eerder de kwaliteit van zorg verminderen en tot meer regeldruk leiden bij zorgverleners en belangrijke ketenpartners.
De Eerste Kamer heeft ingestemd met de wet verplichte ggz, de wet forensische zorg en de wet zorg en dwang. Deze komen in de plaats van de wet BOPZ, die op dit moment de rechtpositie regelt rondom gedwongen opnames.
De Eerste Kamer heeft terecht vele kritische vragen gesteld over met name de uitvoerbaarheid en de vele informatieverplichtingen die in de wet staan. Ondanks het genuanceerde debat maak ik me zorgen over de irreële verwachtingen die rondom deze wet gewekt worden. Het benoemen van de psychiater tot cipier van de maatschappij maakt de zorg slechter en de maatschappij niet veiliger.
Ingewikkeld
Aan de wet verplichte ggz is ongeveer tien jaar gewerkt en uiteindelijk ligt er een wet die ongelooflijk ingewikkeld is, waarover grote twijfels bestaan over de uitvoerbaarheid en die niet leidt tot betere zorg en verbetering van de rechtpositie van de patiënt. De Eerste Kamer heeft gelukkig de invoeringsdatum op 1 januari 2020 gezet, maar of dat tot een werkzame situatie leidt, vraag ik mij af.
Het oorspronkelijke idee was het terugdringen van dwang en drang en aansluiten bij ontwikkelingen in de ggz, zoals ambulantisering en versterken van de eigen regie van de patiënt. De opnamewet BOPZ zou worden vervangen door de behandelwet verplichte ggz.
Helaas is het karakter vanaf 2016 ingrijpend veranderd. Het aspect beveiliging staat centraal en er wordt in de memoires van toelichting en media gesuggereerd dat de wet een hulpmiddel kan zijn bij de zogenaamde aanpak personen met verward gedrag.
Informatie delen
De nieuwe wet verplicht psychiaters om meer dan voorheen informatie over hun patiënten te delen. Zo moet met de burgemeester en officier van justitie privacygevoelige informatie worden gedeeld. Volgens mij biedt de huidige wetgeving voldoende mogelijkheden om met respect voor beroepsgeheim informatie te delen.
De wijze van informatiedeling die de nieuwe wet verplicht stelt, heeft als risico dat sommige patiënten juist zorg gaan mijden en wij niet tijdig kunnen ingrijpen ter voorkoming van gevaar. Daarnaast is het de vraag hoe het elektronisch patiëntdossier plus zich verhoudt tot de privacywetgeving en hoe dit beveiligd gaat worden.
De samenleving wordt steeds complexer. Dit betekent dat het voor meer mensen dan vroeger moeilijk is om zich op alle levensgebieden zelfstandig te redden. Vaak gaat het dan om mensen voor wie de veerkracht om tegenslagen adequaat op te vangen niet toereikend is. Denk hierbij aan het hebben van financiële reserves, een sociaal netwerk, vaardigheden en ook toereikende verstandelijke vermogens om de weg te vinden in het bureaucratische landschap.
Zelfredzaam
De landelijke overheid zet tegelijkertijd in op decentralisatie van de overheidsinvloed op het sociale domein en op het bevorderen van eigen kracht en zelfredzaamheid van de burger. Wanneer bijvoorbeeld ‘verwardheid’ ontstaat als reactie op een aangekondigde huisuitzetting wegens achterstallige betalingen kunnen politie en/of ggz het probleem niet oplossen. Maar politie en ggz worden regelmatig met dit soort situaties geconfronteerd, omdat zij 24-uur bereikbaar en beschikbaar zijn en bijvoorbeeld de schuldhulpverlening niet.
De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) wees in het voorjaar van 2017 in het rapport ‘Weten is nog geen doen’ op de problemen die een groot aantal mensen ondervinden bij de eisen die de participatiemaatschappij aan ze stelt. Ter illustratie over schuldhulpverlening meldt het rapport dat er zeventwintig regelingen zijn voor inkomenssteun, die zeven definities hanteren om te bepalen of je ervoor in aanmerking komt.
Je zou er verward van worden.
Pieter Prins
Psychiater en geneesheer directeur van Altrecht
