‘Slechte zorg voor gebit wordt ouderen fataal’, kopte het AD begin december 2017. Overdreven en zelfs paniekzaaierij? Zeker niet. Uit onderzoek blijkt dat een op de tien verpleeghuispatiënten overlijdt aan een longontsteking die het gevolg is van een bacterie die door een slechte mondhygiëne in de mond aanwezig is. Een slecht gebit is bovendien gerelateerd aan vele andere ziekten, zoals diabetes.
Anders gezegd: wie een gezonde mond heeft, is gezonder, leeft langer, kan beter eten en drinken, ziet er verzorgder uit en heeft minder last van een slechte adem. Een schone mond nodigt uit tot sociale contacten als aanhalen en knuffelen; een onfrisse mond schrikt af. Kortom, een goede mondzorg is belangrijk voor het behoud van de algemene gezondheid, de levensduur en de kwaliteit van leven.
In het AD-artikel kondigde de Nederlandse tandartsorganisatie KNMT aan een Europese lobby te starten om meer aandacht te krijgen voor de mondverzorging van kwetsbare ouderen. En dat is goed nieuws! Al sinds 2006 maak ik me – in nauwe samenwerking met mijn team én enkele wetenschappers – sterk voor deze in de tandheelkunde ‘vergeten’ groep. Ik noem het zelfs mijn missie om goede mondzorg te borgen voor de kwetsbare medemens die zelf niet (meer) in staat is om voor het gebit te zorgen. Waarom een dergelijke Europese lobby zo belangrijk en zelfs van levensbelang is?
Onderzoeken hebben helaas herhaaldelijk aangetoond dat de mondhygiëne en mondgezondheid van ouderen in zorginstellingen onvoldoende is. Naar aanleiding van bezoeken door de Inspectie voor de Gezondheidszorg hebben de meeste verpleeghuizen hun verantwoording in de mondzorg voor hun bewoners inmiddels goed opgepakt, conform de richtlijn Mondzorg voor Zorgafhankelijke Cliënten. Er zijn beslist nog steeds zorginstellingen die de zorg nog niet structureel op orde hebben, maar het merendeel voorziet inmiddels in adequate tandheelkundige zorg. Goed nieuws, tot dusver.
Hiaat
Maar… hoe helpen we de thuiswonende kwetsbare ouderen of ouderen die geen verpleeghuisindicatie hebben? Ook hier toont onderzoek aan dat de mondhygiëne en mondgezondheid van ouderen voordat zij worden opgenomen in een zorginstelling slecht is. Onderzoek bij ouderen in verpleeghuizen toonde aan dat tot ruim 70 procent van de ouderen bij opname een tandheelkundige behandeling nodig heeft. Het blijkt nog altijd een groot hiaat in onze tandheelkundige dienstverlening.
Zowel thuiswonende kwetsbare ouderen als de groep kwetsbare ouderen met een zorgzwaarte pakket (ZZP) zonder de functie behandeling worden geacht hun tandheelkundige zorg zelf te regelen en te financieren. Het bezoek aan een tandarts schiet er bij deze mensen echter vaak bij in, vanwege het financiële aspect en/of de vaak verminderde mobiliteit en toenemende zorgafhankelijkheid. Pas wanneer zij klachten krijgen, melden ze zich bij de tandarts. De mondgezondheid van deze groep kwetsbare ouderen wordt dan ook ernstig bedreigd, met alle negatieve gevolgen voor hun mond- en algemene gezondheid van dien.
Verpieterd
Wanneer ik als mondzorgverlener deze groep ouderen tegenkom, loop ook ik achter de feiten aan. En dat is erg jammer. Sommige ouderen hebben in de voorgaande decennia veel aandacht en geld besteed aan het behoud van een gezonde mond. Vaak zie ik mooi (en kostbaar) tandheelkundig werk dat verpieterd is door een gebrekkige mondhygiëne en het niet meer bezoeken van een mondhygiënist of tandarts in de afgelopen vijf tot tien jaar. Dat is zonde van het geld en de inspanningen, maar vooral van de positieve invloed die een gezonde mond heeft op de algemene gezondheid en levensverwachting. Ook medicijngebruik, aanwezigheid van één of meerdere aandoeningen en progressieve cognitieve achteruitgang als gevolg van bijvoorbeeld dementie spelen een belangrijke rol bij de verslechtering van de mondgezondheid.
Gezien de vergrijzing in ons land – in 2040 leven er 4,7 miljoen 65-plussers in Nederland, waaronder 2 miljoen 80-plussers, én het snel toenemend aantal kwetsbare 65-plussers – zal dit probleem de komende jaren fors toenemen, indien er nu geen maatregelen worden genomen. Daarom ben ik blij met alle aandacht voor dit onderwerp. We moeten het uitschreeuwen:
“Goede mondzorg is van levensbelang, óók op oudere leeftijd!”.
Corné de Bruijn
Tandarts-geriatrie en oprichter van MondZorgPlus
