Nadat ik bij VUmc een jaar met lean had gewerkt, liep ik vast. We hadden vijftig verbeterplannen, een veiligheidssysteem en veiligheidsrondes, maar ik had geen antwoord op fundamentele vragen. Wat nu?
Ik was trots op wat ik als hoofd OK met lean bereikt had. Maar hoe wist ik zeker dat onze rapporten en de 114 KPI-metingen een bijdrage leverden aan de patiëntveiligheid? Was het meten van de bezettingsgraad van de operatiezaal en de registratie van de begin- en eindtijd van operaties wel van toegevoegde waarde voor de patiënt op de operatietafel? En zou ik mijn familieleden überhaupt aanraden om zich in mijn eigen ziekenhuis te laten opereren? Instinctief zei ik ja, maar ik kon het niet onderbouwen. Ik was verward.
Mijn lean mentor raadde me aan focus te creëren. Ik ging nadenken over waar patiënten in feite behoefte aan hebben. Ze willen niet te lang wachten. Ze willen zo kort mogelijk voor de operatie nog wat kunnen eten en drinken. En ze willen zeker weten dat het OK-personeel competent is.
Bezettingsgraad
Ineens besefte ik dat de bezettingsgraad voor hen natuurlijk totaal niet belangrijk is. Ik zag in dat tien minuten eerder klaar zijn wellicht relevant was bij een dagopname, maar geen enkele waarde had voor een patiënt die nog wekenlang in het ziekenhuis lag.
Ik wist al wat lean betekende: alleen doen wat nodig is en het meteen goed doen. Maar ik ontdekte tóen pas dat het ook lean is om je af te vragen of het meten van efficiëntie geen verspilde energie is. Op basis van dat inzicht stelden we onze KPI-metingen gerichter af op de praktische behoefte. We gingen alleen nog meten op ketenuitkomsten, niet op losse onderdelen. Je wilt immers prestaties in hun samenhang bekijken en belonen.
Eindresultaat
Alle stappen in het zorgproces moeten natuurlijk 100 procent zijn, maar het heeft in mijn ogen alleen zin om díe stappen te meten die bijdragen aan het eindresultaat: een tevreden patiënt, die de zorg als prettig, zorgvuldig en efficiënt ervaart en die zo snel mogelijk naar huis kan. De valkuil is om als manager of bestuurder alles belangrijk te vinden, maar je ontkomt er niet aan om keuzes te maken. De vraag is dus: waar stuur jij op?
Kjeld Aij
Directeur divisie Acute Zorg VU medisch centrum
