De Rotterdamse verpleger die verdacht wordt van meerdere moorden is een jaar daarvoor ontslagen bij een zorginstelling voor diefstal. Helaas is hij na een veroordeling weer aangenomen bij diverse verpleeg- en verzorgingsinstellingen. Dit drama wijst ons erop op dat het werven van professioneel en betrouwbaar personeel beter geregeld moet worden.
Veiligheid is een kernwaarde in de zorg. Cliënten hebben recht op een zo veilig mogelijk leven in een vertrouwde omgeving. En dit is alleen mogelijk met de juiste mensen op de juiste plek. Omdat de komende jaren de druk op de arbeidsmarkt in de sector sterk toeneemt, is extra aandacht nodig. Daarom moeten zorgbestuurders hun wettelijke en maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen en dit probleem gezamenlijk aanpakken.
Instrumenten zoals de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) en een melding bij de Inspectie werken onvoldoende; zo blijkt helaas ook uit deze casus. In de nieuwe Kwaliteitswet in de zorg (Wkkgz) staat dat instellingen een vergewisplicht hebben. Dit houdt in dat zorgwerkgevers onderzoek moeten doen naar het arbeidsverleden van nieuwe zorgverleners. Om zo de kans dat ze een gevaar kunnen vormen voor cliënten te minimaliseren.
Impact
De extremiteit van de daden van de verdachte verpleegkundige is een uitzondering. Maar ook een ‘eenvoudige’ diefstal kan al grote impact hebben op het veiligheidsgevoel van een cliënt/bewoner en zijn/haar familie. Daarnaast was de diefstal een sterke indicatie dat er iets mis was met de houding van de zorgmedewerker.
De zorg in Nederland is van hoge kwaliteit en het overgrote deel van de zorgmedewerkers zet volkomen te goeder trouw elke dag het beste been voor ten behoeve van de cliënt. Ook zij hebben er grote last van als een collega op de werkvloer niet betrouwbaar is.
Omvang probleem
Uit ervaringsgegevens van zorginstellingen blijkt dat naar schatting 0,5 tot 1 procent van de zorgmedewerkers wel eens in de fout gaat met een diefstal of ander grensoverschrijdend gedrag (agressie, seksualiteit). Op de bijna 900.000 werknemers praten we dus over ongeveer 4.500 tot 9.000 gevallen. Lang niet alle fouten kunnen door de zorginstelling aangetoond worden. Vaak is het lastig om tot sluitend bewijs te komen of heeft de zorginstelling niet voldoende kennis van wat wel en niet mag in de onderzoeksfase. Bij slechts ongeveer 0,1 procent leidt het jaarlijks tot ontslag op staande voet, zoals bij de verpleegkundige in Rotterdam.
Veel van deze werknemers switchen vervolgens tussen sectoren, bijvoorbeeld tussen de jeugdzorg en de GGZ of tussen ziekenhuizen en verpleeghuizen. Vaak wordt er een vaststellingsovereenkomst afgesloten en vertrekt een medewerker om vervolgens in de regio opnieuw aan de slag te gaan. Het opvragen van referenties is niet toereikend omdat informatie niet gedeeld mág worden als iemand niet veroordeeld is en omdat sollicitanten die klip vaak handig omzeilen.
Een waarschuwingsregister
Een efficiënte manier om collega-instellingen te waarschuwen voor medewerkers die ontslagen zijn in dit kader, is het nieuwe Waarschuwingsregister Zorg en Welzijn. Dit register is door de Autoriteit Persoonsgegevens goedgekeurd voor de zorgsector en voldoet aan alle eisen van zorgvuldigheid en privacy.
Het register is naar voorbeeld van de detailhandel opgezet. In die sector gebruiken meer dan 1.000 winkelketens en winkeliers dit register om elkaar te waarschuwen. In 2016 is dat systeem in de detailhandel bij de aanstelling van 400.000 personen geraadpleegd en is er bij 540 sollicitanten een waarschuwing afgegeven. De werkgever krijgt te zien dat iemand in het register is opgenomen en door wie. Vervolgens kan hij contact opnemen met die werkgever.
Een medewerker moet bij ontslag op de hoogte gesteld worden van opname in het register. Nadat aangifte is gedaan, staat deze medewerker dezelfde dag nog geregistreerd en zal naar boven komen bij een sollicitatie-check. De Autoriteit Persoonsgegevens heeft stevige voorwaarden aan registratie gesteld, zodat de privacy en beroepsmogelijkheden gegarandeerd zijn.
Momenteel wordt het Waarschuwingsregister in de zorgsector uitgerold. De veertien regionale werkgeversorganisaties, verenigd in Regioplus, werken met ondersteuning van het ministerie van VWS aan brede invoering . Veel instellingen voeren het register in en werken aan de privacy-eisen van de Autoriteit Persoonsgegevens.
Zelf oppakken dus!
De Rotterdamse casus geeft de urgentie van de problematiek overtuigend aan. De zorgbestuurder van de organisatie waar de verdachte werkte, was graag op de hoogte geweest van het ontslag wegens diefstal toen de instelling hem aanstelde.
We roepen bestuurders en personeelsfunctionarissen en ook beroepsverenigingen en ondernemingsraden in de Zorg dan ook op om het Waarschuwingsregister in te voeren. Het register vervangt tijdrovende en niet-sluitende referentiechecks met à la minute controles.
Elk geval van diefstal, mishandeling of erger dat zorginstellingen kunnen voorkomen is het meer dan waard. In het belang van een veilige zorgrelatie voor zowel cliënten áls medewerkers!
Ambassadeur Waarschuwingsregister voor Transvorm
