Eind november presenteerden PvdA, GL en SP de initiatiefnota ‘Big Farma: niet gezond’. Dit is de zoveelste notitie in het debat over dure geneesmiddelen en hoe deze betaalbaar en toegankelijk te houden voor de patiënt. Voor de patiënt zijn deze innovatieve middelen vaak het enige (bij zeldzame aandoeningen) of laatste (bij kankerpatiënten) redmiddel.
Bij de gepresenteerde oplossingen lijkt niemand lijkt zich te bekommeren om de veiligheid van geneesmiddelen voor patiënten. De gepresenteerde oplossingen zijn voor de bühne. In de nota én in het Tweede Kamerdebat daags na het verschijnen van de nota lag de nadruk eenzijdig op de economische kansen en de juridisch belemmeringen van de voorgestelde maatregelen. De gezondheid van de patiënt kwam niet aan bod.
Patiënten zijn niet geholpen met goedkopere medicijnen als die uiteindelijk niet blijken te werken of niet veilig zijn. De oplossingen gaan slechts soelaas bieden in een zeer select aantal gevallen.
Softenon affaire
De wetgeving voor geneesmiddelen is tot stand gekomen nadat de inzet van Thalidomide in het begin van de jaren zestig leidde tot aangeboren afwijkingen bij duizenden kinderen (de Softenon affaire). Sindsdien moeten middelen aan strenge eisen voldoen voordat ze op de markt komen.
In klinische studies moeten effectiviteit en veiligheid voldoende bewezen zijn. Hiernaast moet worden aangetoond dat een robuust fabricageproces leidt tot productie van een constante farmaceutische kwaliteit. Die eisen gelden niet alleen voor nieuwe innovatieve middelen, maar zelfs voor de paracetamol die je in de supermarkt vindt.
Magistrale bereidingen
Een van de in het Kamerdebat genoemde oplossingen is de magistrale bereiding. Apothekers maken in dat geval zelf geneesmiddelen voor hun eigen patiënten en verstrekken die voor een aanzienlijk lagere prijs dan dezelfde middelen van de monopolistische fabrikant die voor dat middel een handelsvergunning heeft.
Apothekers zijn opgeleid en in staat om geneesmiddelen magistraal te bereiden maar kunnen zij deze leveren met dezelfde constante kwaliteit? Worden deze middelen op vergelijkbare wijze opgenomen en verwerkt in het lichaam? Vragen die vermoedelijk nooit beantwoord worden over de door de apotheker bereidde middelen.
Verminderde kwaliteit in het productieproces kan leiden tot een verschil in opname van het middel in het lichaam met alle gevolgen voor effectiviteit en bijwerkingen bij de patiënt. Over dat aspect lijken nog de opstellers van de nota noch de deelnemers aan het Kamerdebat zich druk te maken.
Kaders
Om middelen betaalbaar en toegankelijk te houden moet alle opties geëxploreerd worden, maar niet enkel op basis van economische en juridische argumenten. Er moeten duidelijke kaders geformuleerd worden voor welke producten de uiterste noodroute van magistrale bereiding aangewezen is. Factoren die een rol spelen kunnen zijn complexiteit van productie (dus niet voor biologicals), ernst van de aandoening, grootte van de populatie en kosten.
Patiëntenorganisaties zien het belang van het betaalbaar houden van de zorg. Bovendien dragen ze graag hun steentje bij aan de discussie en het zoeken naar wegen om dit op een voor de patiënt zo veilig mogelijke manier te bereiken.
Expert medicijnen Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK)
