Wat is goede e-health? Is e-health wel geschikt voor iedereen? Verandert digitale zorg de relatie tussen patiënt en zorgprofessional ten goede? Is het niet inzetten van bewezen goede e-health nog wel goede zorg? Nu analoge en digitale zorg steeds dichter bij elkaar komen, is ethische reflectie nodig.
We moeten moeilijke vragen niet omzeilen, maar met elkaar in gesprek gaan. Het is hoog tijd om samen met u een gezonde discussie over de ethische kant van e-health aan te gaan!
Goede zorg
Technologie maakt het op grote schaal delen van informatie mogelijk. Is dat een wenselijke ontwikkeling? Realtime inzage in onderzoeksuitslagen sluit bijvoorbeeld aan bij het ideaal van autonomie en zelfbeschikking, maar kan ook leiden tot ongewenste resultaten. Mensen kunnen terecht of onterecht in onzekerheid over hun gezondheid worden gebracht. Veel mensen willen dezelfde informatie als de zorgverlener om zo mee te kunnen denken. E-health kan patiëntparticipatie in het zorgproces bevorderen.
Tegelijkertijd zijn er ook veel mensen die bang zijn om informatie te ontvangen zonder dat een zorgprofessional die heeft geanalyseerd en geduid. Hoe zorgen we ervoor dat meer informatie en meer digitalisering werkelijk bijdragen aan goede zorg?
Ethiek helpt na te denken over wat goed handelen is in een bepaalde situatie en is nadrukkelijk gericht op de praktijk. Ethiek maakt inzichtelijk wat als goed handelen wordt gezien, helpt een moraal te ontdekken en -als iets niet gaat zoals door jou of mensen in je omgeving gewenst – die moraal te bevragen en misschien wel te veranderen. Met andere woorden, ethiek stimuleert kritische reflectie.
Aansluiting of kloof?
Technologie is voortdurend in beweging. Dat levert kansen en bedreigingen op voor de manier waarop zorg wordt georganiseerd en verleend. Digitale zorg heeft invloed op de gangbare relatie tussen zorgverlener en cliënt. Maar het roept ook de vraag op wie aan het stuur zit: laat je je leiden door digitale middelen of houd je zelf de leiding?
Mensen kunnen zonder te reizen in contact komen met zorgverleners, vragen stellen en zelf gezondheidsgegevens inzien, bijhouden en uitwisselen. Maar is dit wel voor iedereen zo makkelijk? Vergroot of verkleint e-health de kloof tussen bijvoorbeeld hoog- en laagopgeleiden en hun aansluiting op gezondheidszorg in Nederland?
Je kunt je afvragen of bepaalde e-health-toepassingen vooral worden gericht op mensen die al gezond of hoog opgeleid zijn, waardoor een deel van de bevolking (extra) op achterstand wordt gezet. Dergelijke vragen maken dat digitale zorg bij uitstek een domein is waarbinnen kritische reflectie noodzakelijk is.
We moeten niét zomaar uitgaan van het idee dat technologische ontwikkeling per definitie goed is. Dat technologie gelijk staat aan vooruitgang. Daarnaast moeten we niet louter op basis van morele overwegingen uit het verleden de mogelijkheden van digitale zorg van tafel vegen. Over de plek van e-health binnen de zorg moet een gezonde discussie gevoerd worden.
Samen met het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) zwengelen we die discussie aan. Laten we in gesprek gaan en blijven om te zorgen dat e-health voor iedereen een bijdrage kan leveren aan betere gezondheid en welzijn.
Björn Brusse
Adviseur Nictiz
Senior adviseur Nictiz
