Het aandeel 65-plussers in de maatschappij neemt tot 2030 toe tot een kwart van de bevolking. En daarmee stijgt ook het aantal ouderen met lichamelijke, psychische en sociale problemen en ongemakken. Bij tijdige ondersteuning en ingrijpen kunnen mensen lang hun zelfstandigheid behouden en op een prettigere manier oud worden. Kwetsbaarheid op tijd herkennen draagt veel bij aan de levenskwaliteit van mensen.
Waar in een instelling met enige regelmaat iemand van de verzorging het hoofd om de hoek steekt om te kijken of alles nog goed gaat, zijn nu veel mensen hele dagen alleen thuis. De automatische extra controle op het welzijn van de bewoners is weggevallen. En er is lang niet altijd iemand in de buurt die het als zijn taak ziet om te controleren of er bijvoorbeeld met erg warm weer wel voldoende gedronken wordt. Of verwachten we dat de overbelaste wijkverpleegkundige dat er even bij doet? En natuurlijk is er veel technologische vernieuwing in de thuiszorg, maar feit blijft dat er, zeker voor de meest kwetsbare ouderen, meer geregeld moet worden.
Brede coalitie
Zelfstandigheid, individualiteit en onafhankelijkheid zijn een groot goed maar heeft ook een keerzijde zoals verwaarlozing of eenzaamheid. Er wordt dan ook door een grote groep betrokken partijen nagedacht over hoe dit te voorkomen en de kwaliteit van zorg en leven te waarborgen. Al enige tijd zet InEen zich via het Bestuurlijk Overleg eerste lijn in voor een integrale eerstelijnsaanpak voor kwetsbare ouderen. Vanuit de Patiëntenfederatie is daar nu steun bij gekomen, in de vorm van een brede coalitie die zich hard maakt voor een ouderenvriendelijke samenleving.
Want alleen door de zorg voor ouderen thuis en in de wijk goed te regelen voorkomen we dat ouderen verslechteren en te laat of in een onnodig slechte conditie in de tweede of derde lijn belanden. En dat de SEH en vervolgens het ziekenhuis vol ligt met ouderen die daar met spoed zijn opgenomen.
Geen blauwdrukken
Een persoonsgerichte, pro-actieve en multidisciplinaire aanpak is daarbij essentieel. Om de zorg en ondersteuning in de eerste lijn op deze manier vorm te kunnen geven is een aantal uitgangspunten en randvoorwaarden van belang.
Allereerst is het uitgangspunt bij de zorg voor kwetsbare ouderen dat ouderen zelf keuzes maken over de aard en mate van ondersteuning die zij wensen. Geen blauwdrukken, maar een zorgaanbod dat is afgestemd op de (praktijk)populatie en de regionale omstandigheden.
Verder draagt iedere discipline vanuit zijn eigen professie en deskundigheid bij aan een multidisciplinaire aanpak. Duidelijk afspraken over rollen en verantwoordelijkheden zijn daarbij wel essentieel, om te voorkomen dat zaken tussen wal en schip vallen. Multidisciplinaire samenwerking mag niet gehinderd worden door financiering die niet aansluit op het gewenste zorgaanbod.
Financiering
De inrichting van de zorg voor kwetsbare ouderen vereist daarom een adequate financiering waardoor ruimte ontstaat voor voldoende tijd van de huisarts en de wijkverpleegkundige voor de patiënt, de inzet van specialisten ouderengeneeskunde en andere disciplines, voldoende aanbod van voorzieningen voor kwetsbare ouderen (o.a. bedden voor kortdurende opvang) zowel overdag als in avond, nacht en weekend uren en het organiseren van lokale samenwerking en regionale ondersteuning.
Goede uitwisseling van gegevens tot slot is een cruciale factor bij het leveren van samenhangende zorg voor kwetsbare ouderen. Het gaat hierbij zowel om de gegevensuitwisseling tussen het medische, het verpleegkundige en sociale domein als tussen de zorg overdag en tijdens ANW-uren. Wetgeving zou hierbij geen hinderende factor moeten zijn, maar is het zo langzamerhand helaas wel.
Al 24 partijen hebben zich aangesloten bij de coalitie van de Patiëntenfederatie om zo’n integraal zorgaanbod voor kwetsbare ouderen neer te zetten. We kijken uit naar de gesprekken met Zorgverzekeraars Nederland en het nieuwe Kabinet. Het is de hoogste tijd tot concrete afspraken te komen.