Antibiotica staan aan de basis van de moderne gezondheidszorg en worden dankbaar ingezet bij tal van ziekten. Antibioticagebruik heeft echter ook een keerzijde, namelijk resistentie. De ontwikkeling van nieuwe antibiotica kost veel tijd en geld en daarom moeten we ons nu sterk maken om de effectiviteit van bestaande antibiotica veilig te stellen.
Resistente bacteriën (of ‘superbugs’) vormen een groot gevaar voor de volksgezondheid en zorgen ervoor dat bacteriële infecties steeds moeilijker bestreden kunnen worden. De medische kosten zullen hierdoor significant toenemen door bijvoorbeeld een toename van (geïsoleerde) ziekenhuisopnames. Jaarlijks sterven nu al zo’n 700 duizend mensen aan de gevolgen van infectieziekten die niet meer op antibiotica reageren. Als we hier nu niks tegen doen, overlijden in 2050 naar schatting jaarlijks tien miljoen mensen aan de gevolgen van infectieziekten die nu nog eenvoudig te behandelen zijn.
Productie blijft onderbelicht
Antibioticaresistentie kent drie oorzaken: overmatig gebruik door mensen, onverantwoord gebruik in agri- en aquacultuur en tot slot antibioticaresten in het milieu. Vooral bij de productie van antibiotica kunnen grote hoeveelheden antibiotica in het milieu terecht komen. De eerste twee punten staan, terecht, hoog op de internationale politieke agenda, mede dankzij verschillende Nederlandse initiatieven. Maar de derde oorzaak, milieuvervuiling door onverantwoorde antibioticaproductie, verdient veel meer aandacht.
Goedkoop is duurkoop?
Van alle antibiotica ter wereld wordt 80 tot 90 procent in India en China gemaakt. Hier is de productie namelijk goedkoop, alleen helaas ook vaak vervuilend. Naar schatting wordt jaarlijks 30 duizend tot 70 duizend ton aan antibioticaresten in nabijgelegen wateren geloosd. Dit afvalwater vormt een ideale voedingsbodem voor resistentie. Recent onderzoek laat zien dat maar liefst 95 procent van de watermonsters rond farmaceutische fabrieken in India hoge concentraties van antibiotica én resistente bacteriën bevat, inclusief CRE. Op lange termijn zijn deze vervuilend geproduceerde antibiotica dus helemaal niet zo goedkoop, want het draagt bij aan antibioticaresistentie en zadelt de maatschappij op met torenhoge kosten.
Een wereldwijd probleem
Antibioticaresistentie beperkt zich niet alleen tot India en China. Bepaalde resistente bacteriën die al in 2014 in India werden gedetecteerd, zijn inmiddels in meer dan 70 landen opgedoken. Dit komt onder meer doordat deze resistente bacteriën vrij spel hebben door internationale handel en reizen. Dit geeft aan dat dit een wereldwijd probleem is, wat ons dus allemaal aangaat.
Ik pleit daarom voor meer samenwerking met internationale farmaceutische bedrijven voor concrete stappen in het verduurzamen van de wereldwijde antibioticaproductie. Meer transparantie in de gehele waardeketen is daarbij essentieel. Ook speelt DSP een belangrijke rol in de recent aangekondigde AMR Industry Alliance, die er mede op gaat toezien dat de industrie de gemaakte beloften rondom antibioticaresistentie, waaronder het verduurzamen van de productie, gaat waarmaken.
Bewuste inkoop
Ook verzekeraars, ziekenhuizen, apothekers, inkoopconsortia, groothandels en distributeurs kunnen nu bijdragen aan de strijd tegen antibioticaresistentie. Dit kunnen zij doen door bijvoorbeeld milieu- en duurzaamheidscriteria voor antibioticaproductie onderdeel te maken van hun inkoopbeleid. Ook door simpelweg vragen te stellen over de manier waarop antibiotica zijn geproduceerd of te refereren aan bestaande initiatieven, kunnen zij een groot verschil maken.