Wanneer we gezondheid definiëren als ’toestand van compleet welbevinden’ is het aantal gezonde ouderen anno 2017 een zeldzaam fenomeen. Zijn ouderen dan massaal ziek en hulpbehoeftig? Vast niet!
Zeker, ouderdom komt met gebreken en vraagt aanpassing van gedrag van mensen in wat ze nog kunnen. Het helpt ook om te blijven trainen om een beetje in vorm te blijven. Maar lezend over de vergrijzing valt op dat de focus gericht is op zorgen en kwetsbaarheid. Jammer, want de grootste groep ouderen blijft steeds fitter, het aantal vitale jaren na het pensioen is flink toegenomen.
Meer ouderen met misschien meer chronische ziekten betekent niet automatisch meer behoefte aan zorg. Een groeiende groep ouderen staat steeds langer voor interessante levensenergie. Er is een beeld geschets van een vergrijzende samenleving die kwetsbaarder wordt en afhankelijk is van zorg. Kunnen we ook anders kijken?
Wat als zorg geen doel op zich is, maar wordt gepresenteerd als activiteit bedoeld om mensen bij te staan waar ze dat zelf (tijdelijk) niet kunnen. Hoe ontwikkelt onze aandacht voor ouderen als we veel meer dan nu hun eigen wijsheid en ervaringen in beeld brengen? Zijn er dan misschien veel meer mensen die er plezier in houden om actief mee te blijven doen en die de verzonnen pensioenleeftijd als kennisgeving aannemen? Zou het dan zo kunnen zijn dat vitaliteit belangrijker wordt dan aan- of afwezigheid van ziektesymptomen?
Geld
Kort voor de verkiezingen begon het ‘kiezers pleasen’ met de toezegging van meer geld voor de zorg. Daar komt de zorg op glad ijs, want wat gaat er gebeuren met extra geld? Meer van hetzelfde? Weer meer handen erbij? Of is er voor ouderen meer winst te behalen als we de aandacht meer gaan richten op stimuleren, bevorderen en waarderen van vitaliteit? Dat we de gevolgen van veroudering accepteren en de aandacht veel meer richten op de rijkdom die de nu vergrijzende generatie in zich heeft.
Juist nu is het een moment om hier stil bij te staan. Stel, er komt geld bij voor de zorg, kunnen we dit geld dan investeren in zaken die de veerkracht en eigen regie van mensen verbeteren? Bijvoorbeeld in brede toepassing van technologieën die ouderen ondersteunen bij behoud van zelfstandigheid of benutting van sociale media om sociale verbindingen te bevorderen en eenzaamheid te verminderen? Of in beweegprogramma’s voor jong en oud?
Technologie
Het is best bijzonder dat Nederland een rol van betekenis speelt bij de ontwikkeling van nieuwe technologie en sociale innovatie, terwijl de toepassingen in de zorg in eigen land moeilijk tot opschaling komen. Meer aandacht voor het bevorderen van vitaliteit schept nieuwe mogelijkheden. Gelukkig zijn er prachtige initiatieven die hier al (wetenschappelijke) voeding aan geven, zoals Leyden Academy en het Instituut for Positive Health. Ontwikkelingen die het goede leven als uitgangspunt nemen in plaats van ziekte en gebrek.
Het nieuwe kabinet kan de samenleving een enorme dienst bewijzen door de aandacht meer te richten op vitaliteit en alles wat we nu onder de noemer zorg presenteren eens goed tegen het licht te houden. Dan zou er veel meer focus kunnen komen op het benutten van technologie, zowel medische technologie als domotica. Wat dan weer leidt tot het versterken van zelfzorg en het uitbreiden en creëren van meer mogelijkheden om eigen regie ook daadwerkelijk inhoud te geven. Denk aan het bevorderen van levensloopbestendig wonen en meer aandacht voor het stimuleren van bewegen.
Dat verandert trouwens niets aan het feit dat we als we ouder worden allemaal onze eigen kwalen krijgen en dat mensen die het (tijdelijk) nodig hebben ondersteuning krijgen. Meer aandacht voor vitaliteit zorgt wel voor een andere mindset en andere opbrengsten. De vraag is van wie dit initiatief gaat komen. Meer vitaliteit is een opbrengst waar mensen zelf vooral ook plezier van hebben, dus iedereen is aan zet. Een enorme stimulans kan komen van het Ministerie voor Vitaliteit, Welzijn en Sport.
Verder door anders doen
