Vorige week liepen drie van de vier bonden weg uit het overleg over een nieuwe cao voor de gehandicaptenzorg. De cao-partijen in de ggz bleken meer succesvol, zij hebben een onderhandelingsakkoord bereikt en laten ons dat met veel enthousiasme weten.
Een paar procent erbij, afspraken om de externe regeldruk tegen te gaan en over persoonlijke ontwikkelingsplannen en strategische opleidingsplannen op organisatieniveau. En er zal onderzoek gedaan worden naar gezonde roosters en belastende diensten.
Allemaal prima natuurlijk, ‘maar waar bemoeien ze zich eigenlijk mee?’, hoor ik onze behandelaren zeggen. Hoe zat het ook wel weer met verantwoordelijkheid laten bij de professionals? Hoe zat het ook al weer met maatwerk en doen wat nodig is voor cliënten? Hoe zat het ook al weer met verminderen van bureaucratie?
Bevoogdend
Ik vind het pijnlijk om te zien dat vakbonden hun triomfen vieren op de resten van een bevoogdend en achterhaald systeem. En moeten wij als bestuurders en werkgevers ook niet ophouden met deze rituele dans en het echte gesprek voeren over moderne arbeidsverhoudingen? En over eigentijdse manieren van tot stand brengen van arbeidsvoorwaarden in relatie tot opvattingen over goede zorg?
We dreigen te vergeten dat sector-cao’s zelf ook bron zijn van regeldruk en bureaucratie. Mijn ervaring als bestuurder van De Opvoedpoli is dat vernieuwing in de jeugd-ggz vraagt om arbeidsvoorwaarden die zijn afgestemd op de behoeften van medewerkers en van gezinnen en jongeren die we behandelen en ondersteunen.
Mijn ervaring is ook dat professionals prima in staat zijn ruimte en verantwoordelijkheid te benutten om daar binnen kaders zelf invulling aan te geven. Zij zoeken elke keer weer opnieuw naar specifieke oplossingen voor unieke kinderen en gezinnen en doen wat nodig is zodat die weer zelfstandig verder kunnen.
Onze behandelaren en coaches zijn niet alleen verantwoordelijk voor het bieden van goede zorg maar ook voor het organiseren van hun eigen werk. Behandelaren plannen zelf hun afspraken op de poli of bij gezinnen thuis. Er wordt niet gewerkt met spreekuren of roosters. Medewerkers bepalen hun eigen werktijden en bereikbaarheid in afstemming met collega’s zodat ze optimaal kunnen aansluiten bij wat gezinnen en jongeren met psychische problemen nodig hebben. Problemen doen zich nu eenmaal niet alleen voor tussen 9 en 5.
Deze autonomie maakt het mogelijk om echt te doen wat werkt en nodig is voor cliënten. En het stelt professionals in staat om werk en privé te combineren op een manier die bij hun individuele leven past. Dat leidt niet alleen tot groter werkplezier, gevoel van eigenaarschap, een laag ziekteverzuim maar ook tot hoge tevredenheid van cliënten.
Alternatief
Bij onze manier van werken past dus geen standaard cao die voorschrijft op welke tijden gewerkt wordt, hoe lang een dienst mag zijn, waar een rooster aan moet voldoen, hoe veel uur een medewerker vrij van dienst moet zijn na een dienst, wat onder aaneengesloten vrije dagen of een verschoven dienst wordt verstaan, hoe een persoonlijk ontwikkelplan eruit moet zien etc. Dat leidt allemaal af van de bedoeling: doen wat nodig is voor jongeren en gezinnen.
Daarom hebben wij onze eigen arbeidsvoorwaarden, en sinds kort een eigen bedrijfs-cao, die tot stand is gekomen in dialoog tussen medewerkers, ondernemingsraad, bestuurder en Alternatief Voor Vakbond.
Echt maatwerk dus. En juist in dat woord zit de angel. Iedereen is namelijk voor maatwerk, ook GGZ Nederland, de SER en de bonden, zo leert een gang langs de diverse sites. En ondanks die uitspraken wordt nog steeds gestreefd naar algemeen bindend verklaringen van sector cao’s.
Maatwerk blijkt onderdeel van de nieuwe managementspeak: we omarmen wel de woorden maar niet de praktijk die daarbij hoort. Maatwerk betekent namelijk niets anders dan verschil maken. En verschil, tussen mensen, tussen organisaties, tussen…., dat ligt gevoelig. En daar ligt dus ook onze uitdaging: verschil maken en verschil laten bestaan.
Daarvoor hebben we geen algemeen bindende voorschriften nodig maar ruimte en lef om werkelijk op een eigentijdse manier verantwoordelijkheid te nemen. Hoe mooi zou het zijn als de sociale partners het idee van ‘one size fits all’ loslaten. Maatwerk? Laten we het verschil maken!
Annemarie van Dalen
Bestuurder van De Opvoedpoli
