Ons maatschappelijk zorgdebat beperkt zich tot het gebrek aan geld en personeel. Dit is inderdaad een probleem. Maar wat ligt eraan ten grondslag?
Wie zich hierin verdiept, stuit op een veel wezenlijker probleem. Een probleem dat we niet zomaar kunnen verhelpen met meer geld en personeel. Ze vormt de werkelijke ziektekiem in de zorg. Ik heb het over het gebrek aan waardering.
Kunst
Als maatschappij beseffen we onvoldoende wat we van verzorgenden verwachten. Naast de zware praktische zorgtaken, moeten zij zich een weg banen door vele moeilijke contacten: met ontredderde cliënten, rouwende en kritische familieleden, arrogante managers en meer.
Dit is een ware kunstvorm. Met hun sterke intuïtie en gevoel bewegen de verzorgenden mee met de kwetsbare medemens en diens oer-menselijke behoefte om zich begrepen te voelen en er nog bij te horen. Het is als een ontroerende dans met vele ‘acrobatische’ hoogstandjes.
Kort houden
Is het daarom niet verschrikkelijk dat wij, de ‘maatschappij’, deze kunstvorm stelselmatig onderwaarderen? Door er een minimaal loon tegenover te stellen, dat gemiddeld zo’n één vierde van dat van de manager bedraagt. De manager, die van dit talent vaak geen kaas heeft gegeten en zich vaak ook nog eens enorm arrogant gedraagt. Door de verzorgenden met een ondermaatse opleiding het werkveld in te sturen. Door hen dusdanig te overladen met werk dat die acrobatische dans onmogelijk wordt. Door hen in overleggen kort te houden, omdat ze ‘laaggeschoold’ zijn.
Geloof me, deze onderwaardering gaat niemand in de koude kleren zitten. De kans is groot dat de verzorgenden (en uiteindelijk wij allemaal) het vertrouwen verliezen in zichzelf en het systeem. Dat ze onzeker, gedesillusioneerd, pessimistisch en verbitterd raken.
Verbittering zien we veelvuldig bij zorgverleners die zich in de steek gelaten voelen. Zo verwordt hun nobele kunstvorm tot een ‘dans macabre’. Tragisch.
David Blom is theatermaker en onderzoeker. Hij promoveerde op zijn proefschrift ‘for bitter or worse’, over verbittering in de zorg. Met zijn broer, zus en moeder trekt hij door het land met de educatieve muziektheater-voorstelling ‘Dag Mama’, die o.a. gaat over de positie van verzorgenden.
Illustratie door Misha Blom