Nog net voor de jaarwisseling heeft de Tweede Kamer het manifest Scherp op ouderenzorg van Hugo Borst en Carin Gaemers ‘omarmd’. Staatssecretaris Van Rijn moet begin deze maand aangeven hoe hij de tien punten gaat invullen.
Het is niet gek dat de politiek dit naar zich toe heeft getrokken, want eerdere reacties uit de zorgsector waren weinig hoopgevend: de centen zijn er niet, en al waren de centen er wel, het personeel is er ook niet. De familie lost het maar op. Zoals zo vaak wordt hiermee voorbij gegaan aan het feit dat de hoogte van het zorgbudget op macroniveau een politieke keuze is, geen natuurwet. Er wordt dan gesuggereerd dat meer geld voor de zorg alleen betaald kan worden uit premieverhogingen, maar dit is natuurlijk niet waar. Verschuivingen binnen de rijksbegroting of een hogere belastingdruk zijn enkele voor de hand liggende alternatieven. Dit gaat ook op voor het vermeende personeelstekort: bij voldoende waardering voor het vak en de bijbehorende salariëring zullen genoeg mensen in de zorg willen werken. Het opleidingsvolume ontstaat dan vanzelf.
Kort door de bocht
Vragen om meer inzet vanuit de familie om het personeelstekort in de ouderenzorg te verhelpen is wel erg kort door de bocht. Wij weten uit ervaring dat familie wel degelijk betrokken is en wil zijn. Maar familieverbanden zijn tegenwoordig veranderd. Ouders en kinderen wonen steeds vaker op afstand van elkaar. Dit maakt intensieve mantelzorg tot een logistieke uitdaging. Daarbij vinden werkgevers mantelzorg verlenende werknemers vooral lastig. Mantelzorgers hebben het dan ook zwaar om zorg en werk te combineren. Volgens onderzoek van belangenorganisatie Mezzo uit oktober 2015 geeft bijna 25 procent aan dat ondersteuning vanuit het bedrijf ontbreekt. Tevens geeft bijna eenderde aan dat wettelijke regelingen te kort schieten.
Maar belangrijker is dat de zorgsector te veel focus heeft op de medische kant in plaats van de sociale aspecten van ouderenzorg. Alle handelingen moeten meetbaar zijn. Het werkproces is leidend. Een doucheprotocol is belangrijker dan het welbevinden.
Een voorbeeld. Een zorginstelling in het zuiden van het land met bewoners met een agrarische achtergrond wil graag aansluiten bij de behoeften van haar klanten. Zij hebben aangegeven dat een of twee keer douchen per week volstaat. Ook willen ze graag met z’n allen naar de thuiswedstrijden van voetbalclub PSV. De instelling wil hier het overgebleven douchebudget voor gebruiken, omdat dit het welbevinden van haar klanten maximaal bevordert. De zorginstelling krijgt vervolgens een onvoldoende van de inspectie omdat er niet dagelijks wordt gebadderd.
Welbevinden centraal stellen
Daarom hierbij een handzaam overzicht voor de VVT-sector om zelf stappen te ondernemen die meer aandacht mogelijk maken en welbevinden centraal stellen.
Allereerst: houdt het ministerie van VWS en het parlement onder druk. Alleen de politiek kan de budgetten vrijmaken. Brancheorganisatie ActiZ gaf op 1 december aan dat de tarieven voor de ouderenzorg te laag zijn; dit is een eerste zet. Maar het ambitieniveau moet hoger: neem zelf de norm van Borst en Gaemers, twee verpleegkundigen op een groep van acht personen, over voordat de politiek die oplegt.
Ten tweede: geef de zorggebruikers, de klanten, de beschikking over (een deel van) het budget. Zowel op individueel niveau als op groepsniveau kunnen zij de zorg en aandacht realiseren die bij hen past.
En tot slot: betrek de sociale omgeving van de klant actief bij de invulling van het budget. Maak daarbij gebruik van sociale media om communicatie te organiseren en inzicht te arrangeren. Dit geeft houvast, voor zowel het personeel als de sociale omgeving. De betrokkenheid en aandacht wordt langs beide kanten positief beïnvloed.
Mee in beweging
Wij hopen dan ook dat de VVT-sector nu eens een echte stap zet en denkt vanuit welbevinden en niet vanuit onmogelijkheden op het vlak van financiering en proces. Omarm het pamflet (of toon anderszins ambitie) en ga voor de klanten staan. Dan komt de sociale omgeving vanzelf verder mee in beweging.
Zelfstandig adviseurs in de zorg
