Met groot plezier las ik het nieuwe boek van Jos de Blok (en anderen!). ‘Het Alternatief voor de zorg’ staat vol mooie voorbeelden van de weg naar humaniteit boven bureaucratie in de zorg.
De opsomming waarmee Jos begint (toegepast bij Buurtzorg en nu onder meer ook bij het Maxima Medisch Centrum) zijn allemaal handvatten die iedereen kunnen helpen terug te keren naar waar het om gaat; weg uit de valkuilen die wij elkaar hebben aangedaan. Daaronder een gemankeerde introductie van marktwerking. En toenemende controle, alleen leidend tot meer wantrouwen nóg meer bureaucratie: een neergaande spiraal.
Confronterend vind ik de beschouwing van Andrea Frankowski over de teloorgang van vertrouwen in dokters. Namelijk de ontwikkeling van onvoorwaardelijk respect voor dokters tot 2004 en sindsdien toenemend bekeken als mogelijke fraudeurs. Niet omdat dokters zijn gaan frauderen of minder respect verdienen dan hiervoor, maar omdat wij in die negatieve spiraal zijn terecht gekomen van wantrouwen. En IGZ, NZA en zorgverzekeraars met onze beleidsmakers overwegend door die bril zijn gaan kjiken, onder het mom van ‘good governance’ en transparantie.
Waarschuwing
Wat mij vanuit Lean-optiek extra aansprak, maar wat Jos niet expliciet noemt, is dat zijn medeschrijvers en hij vrijwel al hun wensen handen en voeten kunnen geven met een Lean-aanpak. Een waarschuwing is hierbij op zijn plaats, zoals zelfs in het boek een associatie met een foutieve interpretatie van Lean wordt gelegd, namelijk dat Lean primair bestaat uit procesoptimalisatie ten behoeve van efficiency. Beide zijn ongewenste toepassingen van Lean-instrumenten. Met efficiency als doel en alleen processen te optimaliseren (door externen!) bereik je het omgekeerde van wat Jos de Blok en ware Leaners beogen.
Het lijkt wel alsof Jos de Blok zonder het te beseffen Buurtzorg volgens een strakke Lean-benadering heeft ontwikkeld, te beginnen met de vraag van de bedoeling van je organisatie: ‘waartoe doe je het?’. Dit gaat via missie en visie en kernwaarden naar doelen van het echte werk dat plaatsvindt tussen zorgvrager en zorgverlener. Dát is de enige reden van bestaan en alle rest is ‘verspilling’. Dit werk dienen de organisatie en leiding te ondersteunen, zoals ook bij Buurtzorg gebeurt, in plaats van andersom. Het vastleggen en onderling delen van de werkende principes en dat in een cadans van een strakke PDCA-cyclus, leidt tot permanent leren door iedereen binnen Buurtzorg. Dit alles zal leiden tot een permanente stijgende kwaliteit van zorgverlening met een hogere arbeidsmotivatie van zorgverleners voor veel lagere kosten – niet als doel, maar wel als bijkomend resultaat.
Origineel en eigenwijs
Buurtzorg is op uitermate eigenzinnige manier zeer succesvol geworden. Kopiëren moet je niet willen zegt Jos de Blok, want dan heb je zelf niet vormgegeven aan de uitvoering van de bedoeling. Maar het Lean-instrumentarium maakt het wel makkelijker om net zo origineel en eigenwijs vorm te geven aan de basis-overtuigingen die Buurtzorg succesvol maakten. Als Jos inderdaad met TSN Thuiszorg aan de bak wil, kunnen Lean-instrumenten hem wel sneller helpen om de cultuur en gedrag in de gewenste richting te krijgen, dan opnieuw het wiel uit te vinden.
Medeoprichter en eigenaar van ZorgSteedsBeter
