Het Kennemer Gasthuis is het beste ziekenhuis van Nederland, volgens het Algemeen Dagblad. Moet iedereen met een niersteen zich nu naar Haarlem spoeden? Moet ik uit Nijmegen vertrekken, 150 kilometer rijden en meerdere ziekenhuizen voorbijgaan om me in het Kennemer Gasthuis te laten verplegen?
Ehhhh… Nee. Om te beginnen: Het Kennemer is het ‘beste ziekenhuis van Nederland’ op basis van een beperkt aantal criteria. Als die criteria betrekking hebben op de aandoening of ziekte die ik heb en het Kennemer daar het beste op scoort, dan moet ik daar naartoe, anders niet. De ranglijst zegt niks over criteria die niet gemeten zijn. Er zijn meer (heel veel meer) criteria die niet gemeten zijn dan criteria die wel gemeten zijn. Zo wordt er bijvoorbeeld niet gekeken naar de behandeling van nierstenen. Dus heeft het geen zin voor mij om naar Haarlem te rijden.
Bovendien: de kans is groot dat wanneer ik arriveer in Haarlem, het Kennemer Gasthuis al niet meer het beste ziekenhuis van Nederland is. De plaats van een ziekenhuis op de ranglijst verandert snel. Gemiddeld stijgt of daalt elk ziekenhuis elk jaar twintig plaatsen op de ranglijst. Over een periode van zeven jaar is het gemiddelde verschil tussen de hoogste plaats van een ziekenhuis op de ranglijst en de laagste plaats 62 plaatsen. Van de tien beste ziekenhuizen van dit jaar stonden er vorig jaar maar vier in de top-10. Drie andere ziekenhuizen uit de top-10 van 2015 stonden vorig jaar op plaats 51, 52 en 79. Het gemiddelde verband tussen de scores van de afgelopen zeven jaar is 0,32. Dat is laag, heel laag. Dat wil zeggen dat een score van dit jaar vrijwel niets zegt over de score van volgend jaar. Nog anders gezegd: de scores lijken meer volgens toeval tot stand te komen.
Spectaculaire kwaliteitssprong
Ziekenhuis Tjongerschans uit Heerenveen heeft volgens de ranglijst een spectaculaire kwaliteitssprong gemaakt. Vorig jaar was Tjongerschans 79e op de ranglijst (bijna de hekkensluiter). Dit jaar is het ziekenhuis vierde. Is Tjongerschans 75 plaatsen beter geworden? In een jaar tijd? Moet ik dan maar naar Heerenveen in plaats van Haarlem met mijn niersteen? Qua afstand is dat niet echt een vooruitgang. Vanuit Nijmegen ben ik 150 kilometer onderweg. Maar bovendien lijkt ook bij dit ziekenhuis de hoge score meer door toeval tot stand gekomen te zijn.
Bij welke ziekenhuizen komt de hoge score dan het minst door toeval tot stand? Anders gezegd: welk ziekenhuis scoort hoog en consistent op alle verschillende criteria die het AD de afgelopen zeven jaar heeft gehanteerd? Die lijst ziet er heel anders uit dan de lijst van (alleen) 2015: op de eerste plaats staat Ziekenhuis Rijnstate in Arnhem, gevolgd door het Sint Franciscus Gasthuis te Rotterdam op 2, Ikazia te Rotterdam op 3, Meander Medisch Centrum in Amersfoort (4), St. Antonius te Nieuwegein/Utrecht (5), ZorgSaam in Terneuzen (6), Albert Schweitzer in Dordrecht/Zwijndrecht (7), het Orbis Medisch Centrum in Sittard (8), het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam (9) en het Elkerliek in Helmond op 10. Van deze 10 all-time favorites staan er maar twee in de top-10 van 2015: Ikazia in Rotterdam en het Albert Schweitzer in Dordrecht/Zwijndrecht.
Niet-rationele overwegingen
Is er voor mij wel een goed ziekenhuis dichtbij huis? Jawel! Op de eerste plaats van de all-time favorites staat het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem –het meest betrouwbaar goede ziekenhuis van Nederland. En Arnhem ligt slechts 15 kilometer van Nijmegen. Maar wil ik daar naartoe met mijn niersteen? Daar moet ik nog even over nadenken. Bij de vraag of een Nijmegenaar (NEC) in Arnhem (Vitesse) verpleegd wil worden spelen ook nog andere, niet-rationele overwegingen een rol.
Misschien wacht ik met mijn niersteen tot het Radboud Ziekenhuis of het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen in de top 3 staan van het AD. Het Canisius staat dit jaar op 37. Gezien de grote rol die toeval speelt in de ranglijst van het AD, is de kans groot dat een van beide volgend jaar op 1 staat. Om precies te zijn: die kans is even groot als de kans van ongeveer elk ander ziekenhuis. En dat is precies wat er mis is met de lijst van het AD.
Lector bij NCOI University te Hilversum en Universitair Docent bij het Institute for Management Research van de Radboud Universiteit Nijmegen
