Wat is er zo spannend aan ziekenhuistarieven? Waarom mag niemand weten wat een gebroken been in het ene ziekenhuis kost en wat het verschil is met de gedeclareerde kosten van een gipsbehandeling in een ander ziekenhuis?
Het is zelfs zo duister dat zelfs ziekenhuizen zelf niet precies weten wat de kosten zijn van eenvoudige ingrepen als een oogdrukmeting, zoals onlangs de vergelijkingssite zorgkiezer.nl ontdekte. Bovendien laten verschillende steekproeven zien dat er grote verschillen zijn in de hoogte van gecontracteerde ziekenhuistarieven.
Collectieve uitgaven
De zorguitgaven in Nederland zijn uitzonderlijk groot en stijgen nog steeds. Het is een enorme post op de rijksbegroting en iedereen in Nederland betaalt via premies en belastingen er verplicht aan mee. In die zin zijn het collectieve uitgaven.
Het schort in Nederland ernstig aan tijdige informatie om corrigerend te kunnen optreden bij kostenoverschrijdingen stelt de OESO. Verzekeraars en zorgaanbieders lopen geen enkel financieel risico als ze niet kosten efficiënt werken. Er gaat geen jaar voorbij zonder kostenoverschrijdingen.
Vooraf en achteraf kan niet worden uitgelegd wat een behandeling gaat kosten of heeft gekost. Of zoals een bestuursvoorzitter van een grote verzekeraar eens zei: ‘Het is toch te gek voor woorden dat wij – zorgaanbieders en zorgverzekeraars – niet aan patiënten kunnen laten zien welke kosten zij voor welke behandeling maken’.
Kostenbewustzijn
En dat terwijl uit onderzoek van de Nederlandse Zorgautoriteit blijkt dat patiënten kostenbewustzijn zijn, zelfs over kosten voor behandelingen in het verzekerde deel. Eerder dit jaar stelde de Nationale Ombudsman nog dat van de overheid verwacht mag worden dat mensen voorafgaand aan een medische behandeling inzicht krijgen in de kosten.
Volgens de Algemene Rekenkamer zijn opeenvolgende ministers van Volksgezondheid er niet afdoende in geslaagd transparantie in de zorg zodanig te vergroten dat de patiënt de informatie kan gebruiken voor zijn keuze tussen zorgaanbieders. Zelfs het onderzoeksbureau van de Tweede Kamer zelf heeft gemerkt dat het parlement amper inzicht heeft in de kosten.
Dat is de reden waarom wij vorig jaar met een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur hebben gevraagd voor het ontsluiten van gegevens over de kosten van medische behandelingen die zorgaanbieders declareren in de zogenoemde DBC database.
Oordeel
Deze week oordeelde de rechtbank in Amsterdam dat de gehanteerde prijs, per zorgaanbieder en het aantal gedeclareerde zorgproducten aan te merken zijn als bedrijfs- en fabricagegegevens en gaf de rechtbank de Nederlandse Zorgautoriteit gelijk dat het geen openheid hierover hoeft te geven.
De vraag blijft echter bestaan op welke manier transparantie kan worden geboden en in hoeverre dit op gespannen voet staat met het uitgangspunt van gereguleerde concurrentie. Volgens de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg is dit niet het geval. Immers er bestaat namelijk een wettelijke basis voor zorgpremies.
Iedereen is verplicht om mee te betalen, premiegelden in de zorgsector moeten tot de collectieve uitgaven worden gerekend. Het belang van transparantie is zo groot, dat het voor de hele zorgsector dient te gelden, ook voor zorg die de patiënt uit eigen middelen financiert of via de aanvullende verzekering.
Raad van State
Het is voor patiënten, premiebetalers en zelfs voor volksvertegenwoordigers die het systeem moeten controleren, nu onmogelijk om afgewogen keuzes te maken. Transparantie over de hoogte van zorgkosten en ziekenhuistarieven zowel vooraf als achteraf is cruciaal. Omdat de benodigde gegevens weliswaar aanwezig zijn en omdat we vinden dat iedereen het recht heeft om te weten wat de prijs en kwaliteit van zorg is, is een gang naar de Raad van State onvermijdelijk.
Arjan El Fassed
Directeur Open State Foundation
