Transitie is nog geen transformatie. Dat was de titel van het Skipr congres van 12 juni. Bestuurders en adviesorganisaties presenteerden daar nieuwe benaderingen en werkwijzen in het kader van de transitie van de ouderenzorg.
De presentaties bevestigden de titel van het congres: er is sprake van het herpositioneren van het aanbod in de nieuwe context. Maar is er wel een nieuwe context? Lovende woorden waren er voor Eelco Damen die de huishoudelijke zorg vanuit een visie heeft gecontinueerd. Maar is dat ook niet een dieptepunt dat een bestuurder wordt geprezen omdat deze een visie heeft? Doet Eelco Damen niet gewoon zijn werk en hebben andere bestuurders dan geen visie? Daar zit mogelijk de makke van de transitie langdurige zorg. Weten we eigenlijk wel waar we naartoe op weg zijn of is de transitie ingegeven door de onbetaalbaarheid van de langdurige zorg?
Achterstevoren
Als we de transitie ouderenzorg onder de loep nemen, ontbreekt een visie op ouder worden. De overheid redeneert achterstevoren: de onbetaalbaarheid staat voorop en daar wordt het concept van de participatiesamenleving bij bedacht. Maar hoe kijken we tegen ouderen aan? Leidt ouder worden niet altijd tot kwetsbaarheid en afhankelijkheid, net zoals geboren worden?
Geen ziekte
Oud worden is geen ziekte, maar in Nederland hebben we ons stelsel wel zo ingericht. Ouder worden komt met ongemakken en afhankelijkheid net als geboren worden. Het is echter de vraag of ondersteuningsvragen (dus geen verzorging en verpleging) uit publieke middelen betaald moeten worden. Daar is een duidelijke visie voor nodig die een onderscheid maakt tussen waar wij de overheid voor verantwoordelijk houden en waar de samenleving zelf een taak heeft.
Utopie
Nederlandse ouderen maken het meest gebruik van professionele zorg en ondersteuning, zo blijkt uit internationaal onderzoek. Dat gecombineerd met het feit dat wij het grootste aantal vrijwilligers in de zorg hebben, doet de vraag rijzen hoe dat komt. Een Nederlandse oudere is echt niet ongezonder dan een Duitse oudere. Of zijn we te veel aan het pamperen? Misschien hebben we wel in de afgelopen decennia te veel geleerd om op professioneel zorg en ondersteuning te leunen waardoor de door de overheid zo vurig gewenste participatiesamenleving is verdwenen. Om dit dan in drie jaar weer op te bouwen is een utopie.
Wakker schrikken
Een experiment met een onmiddellijke afschaffing van huishoudelijke ondersteuning kan ons als samenleving wakker laten schrikken. In plaats van te wijzen naar de overheid kijken we naar elkaar. En zullen veel dingen gewoon onderling geregeld worden, net zoals dat nu al gebeurt en zoals we dat vroeger deden. En voor wie het echt niet trekt is, is er dan nog altijd bijzondere bijstand. Jammer dat deze discussie niet op het Skipr congres aan bod is gekomen. Daarmee is de transitie nog geen transformatie.
