Wat is de overeenkomst tussen een koekje en een laboratoriumtest? Weet u het? Ik heb ook geen idee. Toch wordt er door beleidsmakers in de zorg voornamelijk gesproken over laboratoriumdiagnostiek in termen van kosteneffectiviteit, productiekosten, waarbij de waarde uitsluitend bepaald wordt door de prijs per test.
Volgens de moderne principes van value based health care wordt ‘waarde’ gedefinieerd als relevante klinische uitkomst parameters in relatie tot de kosten. Klinische tests verbeteren niet direct de gezondheid van de patiënt. De unieke bijdrage van laboratoriumdiagnostiek aan de klinische uitkomst is daarom lastig te bepalen. Zeker is wel dat laboratoriumdiagnostiek een belangrijk instrument is bij klinische besluitvorming rondom diagnose en behandeling. Daarvoor is wel nodig dat laboratoriumdiagnostiek goed wordt ingezet: de juiste aanvraag van de juiste testen, die op de juiste wijze worden bepaald en waarvan de uitkomst juist wordt geïnterpreteerd. Het is dus belangrijk dat het testen goed gebeurt, en dat vergt kennis, ervaring en professionaliteit.
Potentieel risico op late diagnose
Onlangs werd ik geconsulteerd door een huisarts in de regio die zich afvroeg waarom een testuitslag voor trombose bij haar op de praktijk negatief was terwijl herhaling van deze test op het klinisch laboratorium een positieve uitslag opleverde. Na doorvragen bleek zij gebruik te maken van een handmeter die niet gevoelig genoeg was om een vroege trombose op te sporen. Deze vals negatieve uitslag had een potentieel risico op late diagnose met alle gevolgen van dien – op de eerste plaats voor de patiënt maar ook voor de zorgkosten. Een voorbeeld van hoe het fout kan gaan: het was niet de juiste test op de juiste plaats.
Er zijn meer scenario’s waarin het fout gaat: de aanvraag van de verkeerde test of het niet aanvragen van de juiste test, misinterpretatie van de test uitslag, te trage doorlooptijd van de test waardoor de behandeling uitgesteld wordt, etcetera. Helaas komt dat soms ook doordat er wordt bezuinigd op diagnostiek. Als laboratoriumdiagnostiek niet op de juiste manier wordt ingezet en verricht, heeft een test niet alleen geen waarde, maar kan er zelfs schade ontstaan. Denk aan een gemiste of verkeerde of te late diagnose.
Geen koekjesfabriek
Door alleen kosten te gebruiken als criterium bij de inkoop van laboratoriumdiagnostiek, neemt het risico op schade en dus ook meerkosten, elders in de zorgketen, toe. Een klinisch laboratorium is geen koekjesfabriek, waar de kwaliteit uitsluitend wordt bepaald door het productieproces. Het laboratorium is een dienstverlenende organisatie die triage en behandeling ondersteunt. Want diagnostiek is een integraal onderdeel van de zorg, dat ook zorgvuldig en deskundig moet worden ingezet en begeleid.
Ondertussen geniet ik van mijn koekje, dat steeds lekker smaakt, los van waar ik het heb gekocht, in de aanbieding of niet, in welke trommel ik het heb bewaard en het uur van de dag waarop ik mijn eerste hapje neem.
Secretaris van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie
