We hebben nog steeds geen goede behandeling voor de ziekte van Alzheimer. De reguliere geneeskunde streeft met grote krachtsinspanningen via omvangrijke onderzoeksprogramma’s naar nieuwe behandelmethoden.
De complexiteit van de ziekte en de verwevenheid met veroudering maken de kansen op één enkelvoudige remedie echter uiterst klein. Combinatietherapie heeft de beste papieren om iets te kunnen doen tegen de veelheid aan schaderoutes die een rol spelen bij het ontstaan van dementie op oudere leeftijd. Dat besef wint langzaam terrein in de medische wetenschap, die dominant, maar onterecht, nog steeds leunt op het monocausale denken voor chronische ziekten. De vraag is echter of het zinvol is om ook de combinatie van reguliere en alternatieve of complementaire geneeswijzen als serieus alternatief te onderzoeken op effectiviteit bij behandeling van de ziekte van Alzheimer.
Out of the box
Er is veel vóór en weinig tégen te zeggen. Het eerste positieve argument is simpel. Waar niets anders werkt en sprake is van een ernstige aandoening, is veel geoorloofd. Juist onorthodoxe ‘out of the box’ behandelvoorstellen zijn interessant.
Het tweede argument komt uit de recent gepubliceerde Finse Finger studie. Dit is de eerste preventiestudie, die in een multicomponente interventie meer bewegen, betere voeding, cognitieve training en aanpak van risicofactoren voor hart- en vaatziekten samenvoegde. Na twee jaar interventie had de bijna 600 ouderen die de combinatiebehandeling kregen het 25 tot 150 procent beter gedaan dan de even grote controlegroep en waren een aantal psychische functies significant verbeterd. De geheugenfunctie verbeterde in beide groepen ongeveer evenveel. Deze Lancetstudie betekent een doorbraak vanwege de behandelcomponenten en het indrukwekkende positieve resultaat. De onderzoeksgroep wordt verder gevolgd en ook specifieke effecten op de hersenen en het ontstaan van dementie worden getoetst en zouden wel eens even verrassende effecten kunnen late zien over drie tot vier jaar.
Een derde argument is dat er veel aanwijzingen zijn dat ook andere, tot nu toe niet in interventies meegenomen mechanismen een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van de ziekte van Alzheimer. Ik doel op chronische stress, chronische onder- en overprikkeling van de hersenen, slaaptekort en andere risicofactoren voor versnelde breinveroudering. In goed uitgevoerd dwarsdoorsnede onderzoeken blijken mindfulness, zingeving, yoga en andere vormen van ontspanning geassocieerd te zijn met een beter geheugen en lagere kans op dementie. Dat is nog iets anders dan een aangetoond oorzakelijk effect in interventie-onderzoek, maar waarom ook niet deze complementaire interventies het voordeel van de twijfel geven?
Gecombineerde interventie
Wat pleit tegen een gecombineerde reguliere en complementaire interventie? De enige bijwerking in de multicomponente Finger studie was een beetje spierpijn. Complementaire behandelingen zoals yoga, homeopathie en natuurgeneeskunde doen bij lage intensiteit vrijwel nooit kwaad, zoals ik in een een eerdere blog al schreef.
Samengevat slaat de balans voor mij positief uit om laag gedoseerd een combinatie van reguliere interventies te combineren met complementaire geneeskunde. De Finger-interventie spreekt wellicht vooral Finnen aan, vanwege hun affiniteit met discipline en lichamelijke inspanning. Mensen met een andere culturele achtergrond zijn wellicht meer geholpen met alternatieve behandelvormen die langs andere weg dezelfde schaderoutes kunnen aanpakken. Het wordt hoog tijd dat we in Nederland gemengde behandelhuwelijken gaan onderzoeken bij dementie.
Marcel Olde Rikkert is één van de sprekers tijdens het Alzheimer Symposium The Future of Brain Health. Dit vindt plaats in de Beurs van Berlage in Amsterdam op 5 juni. Lezers van Skipr kunnen met korting naar het Alzheimer Symposium. De kortingscode is SKIPR0506. Inschrijven kan hier.
