Er is steeds meer bewijs dat allerlei stressoren in lage intensiteit mensen meer stevigheid en veerkracht geven. Sinds de eerste 19e eeuwse publicatie van Schulz hierover is dit principe, vanwege de connectie met de homeopathie, echter uiterst verdacht in de medische wetenschap.
Toch valt niet te loochenen dat proefdieren, zoals muizen en fruitvliegjes, langer leven wanneer ze een lage dosis radioactieve straling, een paar graden temperatuurstijging of een korte vastenperiode krijgen opgelegd. Dat geeft het dosisafhankelijke heilzame effect, dat inmiddels de naam ’hormesis’ heeft gekregen, een stevige fundering in de verouderingswetenschap. De homeopathie had de verdunning van de schadelijke prikkel echter tot ongeloofwaardig hoge schaal opgevoerd. Het bewijs stapelt zich nu op, dat lichte stresssoren op gebied van lichamelijke inspanning en voeding- en vochtinname, inclusief alcoholgebruik, mensen beter laat verouderen.
Overdosis religie
Zeer interessant is dat deze theorie mogelijk ook op gaat voor ’toediening’ of ‘zelfmedicatie’ met een lage dosis religie, spiritualiteit en zingeving. Wetenschappelijk onderzoek onderbouwt het nuttige effect van ‘lage doses’ godsdienst bij mensen met een ontroostbare rouw, depressie, post-traumatische stress en cognitieve stoornissen, wanneer ze enige affiniteit met spiritualiteit hebben. Neemt de intensiteit van de religieuze betrokkenheid toe, dan begint vaak de narigheid, tot aan echte overdoses toe. Om maar te zwijgen van de dodelijke effecten van religie wanneer het de intensiteit van islamitisch fundamentalisme bereikt. Voorbeelden te over van de giftigheid van een overdosis religie. Charlie Hebdo waarschuwt er in alle toonaarden tegen.
In dezelfde rij van nader te onderzoeken hypotheses over de gunstige effecten van lage dosis van stressoren, zou ik ook voor een lage dosering van de alternatieve geneeskunde positieve effecten veronderstellen, die bij een hogere dosering snel omslaan in ongewenste schade. Onder de term ‘complementaire geneeskunde’ worden thans de alternatieve geneeswijzen samengevat en uitgeprobeerd bij tal van chronische aandoeningen zoals depressie, dementie, MS en chronische vermoeidheid, waarvoor de reguliere geneeskunde niet zomaar, zoals bij een longontsteking, de oplossing heeft. Dat zou, wanneer toegepast in lage intensiteit, best eens kunnen helpen.
Aromatherapie
Waar baseer ik mijn hypothese op? Op de eerste plaats voelen veel mensen die mij tijdens het spreekuur vertellen ook een ‘complementaire behandeling’, van aromatherapie tot natuurgeneeswijze, te gebruiken, bijvoorbeeld voor hun cognitieve stoornissen, zich daar zeer wel bij. In goed uitgevoerd onderzoek blijken mindfulness, zingeving, yoga en andere vormen van ontspanning bovendien geassocieerd te zijn met een beter geheugen en lagere kans op dementie. Dat is nog iets anders dan een aangetoond oorzakelijk effect, maar waarom ze niet het voordeel van de twijfel geven? De medische wetenschap staat hier ook nog met lege handen en kan er maar weinig tegenover stellen. De complementaire jongens hebben bovendien het voordeel dat ze bij laag intensieve behandelingen vrijwel nooit kwaad doen. Dat kun je van onze geneesmiddelen niet zeggen!
Alternatieve behandelingen van hogere intensiteit laten echter net als te hoog gedoseerde medicatie snel grote nadelen zien. Alternativo’s die bijvoorbeeld alle klachten van mensen met dementie aan chronische Lyme toeschrijven, helpen patiënten niet, maar zetten ze op een dwaalspoor op zoek naar een onvindbare andere remedie. Ik kom ze echter helaas wel tegen in de praktijk. Wanneer patiënten gevraagd wordt om alle reguliere geneeskunde te vervangen door blind geloof in complementaire of alternatieve geneeskunde, wordt deze giftig als rattengif.
Goed huwelijk
Binnenkort komt Deepak Chopra naar Nederland. Hij is schrijver van boeken over spiritualiteit, alternatieve geneeskunde en Ayurveda. Daarnaast is hij opgeleid als internist en edocrinoloog, en bepleit een goed huwelijk tussen complementaire en reguliere zorg. Bovendien heeft hij een interessante op de Ayurveda gebaseerde integrale interventie voor cognitieve stoornissen ontwikkeld, die wetenschappelijk wordt geëvalueerd door cognitieve neurowetenschappers van naam. Dat klinkt interessant, ook omdat het laag gedoseerd wordt gegeven.
Bovendien gaat het er in zijn huwelijk van regulier en complementair zachtjes en behoedzaam aan toe. Wanneer de reguliere en complementaire partner lief zijn voor elkaar en hun kinderen zachtaardig behandelen, kan dat veel goeds beloven. Gebruiken vader of moeder te veel geweld en krijgen de patiënten een te stressvolle of intensieve behandeling, dan worden zij het kind van de rekening. Misschien toch maar eens kijken wat Chopra te vertellen heeft op 5 juni in de Beurs van Berlage?
Marcel Olde Rikkert is één van de sprekers tijdens het Alzheimer Symposium The Future of Brain Health. Dit vindt plaats in de Beurs van Berlage in Amsterdam op 5 juni. Lezers van Skipr kunnen met korting naar het Alzheimer Symposium. De kortingscode is SKIPR0506. Inschrijven kan hier.