De keuze voor kwaliteit moet leidend en lonend worden voor patiënten, zorgaanbieders en verzekeraars. Daarom heeft Minister Schippers 2015 uitgeroepen tot het Jaar van de transparantie.
Ze lanceerde deze week een intensief multi-stakeholder programma om in één jaar te komen tot meer en betere patiëntinformatie over de kwaliteit en kosten van zorg. Ontstaat daarmee een goed ecosysteem voor kwaliteit?
Toevoegende waarde voor patiënt
De transparantiebrief legt de focus op de patiënt. Perfect, daar doen we het uiteindelijk voor. Alle zorginspanningen moeten toegevoegde waarde aan de klant opleveren. De brief bevat daartoe vele goede elementen, zoals openbaring van 300 medische richtlijnen in begrijpelijke taal, behandelkeuzehulpen, informatie over behandelopties, hulpmiddelen voor samen beslissen, meetinstrumenten, een uniform systeem voor patiëntervaringen (PROM’s) en publieke websites.
Dit zijn hele goede zaken, maar toch nog vooral systeem- en proces-elementen. Kwaliteit = uitkomst! Toegevoegde waarde gaat uiteindelijk om de uitkomsten van zorg, maar dat blijft grotendeels buiten beeld in de brief. Vanuit deze blinde vlek is wellicht te verklaren dat het Achmea-programma Kwaliteit van Zorg ontbreekt in de lijst goede voorbeelden. Daarom doen we dat graag alsnog, inclusief alle ervaringen. Al bijna vier jaar hebben we samen met het zorgveld uitkomstindicatoren in ontwikkeling voor ruim twintig aandoeningen (circa veertig procent van de zorg). Compact setjes, compleet met casemixmodellen, uitgeprobeerd in registratie- en verbeterpilots, gepresenteerd in benchmark-varianten en infographics. Samen met professionals, patiënten, instellingen, kwaliteitsinstituut, registratiehouders. De trouwe Skipr-lezer heeft daarover al vaker gelezen en gehoord. Op 2 oktober a.s. volgt bijvoorbeeld al weer het derde congres. Deze bruidsschat over uitkomstindicatoren brengen we graag in, want nationale implementatie zal een gigantische versnelling in gezamenlijke transparantie opleveren, precies zoals de Minister nastreeft.
Ecosysteem voor kwaliteit
Wellicht helpt het ook om gezamenlijk nog wat te investeren in het beoogde eindplaatje: welk structureel ecosysteem van kwaliteit zien we voor ons? Even een stukje theorie, met dank aan Wikipedia. Moeder natuur heeft hele vernuftige ecosystemen voortgebracht, zoals meren en bossen. Een ‘ecosysteem’ bestaat uit twee elkaar beïnvloedende componenten, namelijk een leefgemeenschap (het levende of biotische deel) in een bepaalde biotoop (het fysico-chemische of abiotische deel). Met een dynamisch evenwicht binnen en tussen die componenten. Denk aan een meer met daarin een voedselketen van microben, algen, vissen en vissende vogels, in interactie met water, licht, lucht, warmte en verontreiniging. Als we dit toepassen, dan is het ecosysteem voor kwaliteit het geheel van alle personen, instanties, en middelen die door zelfregulatie en continue informatie-uitwisseling met elkaar in evenwicht zijn vanuit een gezamenlijke gerichtheid op (transparantie over) toegevoegde waarde voor de klant.
Theoretisch? Nee, niets zo praktisch als een goede theorie. Vanuit deze benadering zie je wat nog meer nodig is om te komen tot een sluitend en een zichzelf onderhoudend ecosysteem voor kwaliteit. We willen uitkomsten inbrengen om het ecosysteem te versterken, maar dan moeten we wel goed nagaan onder welke voorwaarden dat goed kan gedijen in het ecosysteem.
Samen bouwen aan ecosysteem
Allereerst gestandaardiseerde en goed geborgde registratie aan de bron voor alle zorgsoorten (de brief concentreert zich hoofdzakelijk op de medisch-specialistische zorg), met gezamenlijke regels over beheer, financiering en openbare ontsluiting van kwaliteitsregistraties, nieuwe contracteermodellen voor in- en verkoop op kwaliteit.
Ten tweede, vanuit datzelfde klantdenken in een ecosysteem, ligt er nog een wereld open op terrein van de transparantie over ketenzorg, uniform over alle schakels van de keten. Met een bord vol hete aardappelen over zaken als eigenaarschap, regie, ketenregistratie en ketenfinanciering op uitkomsten, al dan niet gekoppeld aan populatiebekostiging.
Ten derde gaat het om het evenwicht tussen de verschillende actoren, nog een hele uitdaging in ons veelvormig zorgstelsel. Zet een uitheemse roofvis in een meer en zie hoe het hele ecosysteem totaal verstoord raakt. Dat zoeken naar een dynamisch evenwicht tussen actoren lees je ook wel een beetje door de brief heen. Het lijkt er soms op alsof iedere actor vanuit zijn eigen deelsysteem een paar zaken inbracht, maar wat is er andersom geredeneerd nodig vanuit het beoogde ecosysteem?! Dat balanceerwerk tussen partijen moeten we samen transparant maken én verbeteren om te komen tot een zelfverzorgend geheel. We kijken uit naar de volgende transparantiebrief over dit ecosysteem voor kwaliteit, in het besef daarvan zelf onderdeel te zijn!
Frederique van Duuren en Robbert Huijsman
Programmamanagers Kwaliteit van Zorg bij de divisie Zorg & Gezondheid van Achmea.