Zorgorganisaties hebben dagelijks te maken met het onverwachte. Risicomanagement wordt steeds belangrijker om in control en gezond te blijven. Waar wachten we op?
Er zijn steeds meer bedreigingen en risico’s te managen. Ondertussen moeten zorgorganisaties en zorgprofessionals onverminderd veilige zorg blijven leveren. Risicomanagement helpt u om veilig te veranderen door de risico’s expliciet te maken. Het laat u nadenken over toekomstige scenario’s.
Risicomanagement komt steeds hoger op de agenda’s van raden van bestuur en toezicht te staan. Toch is het een absolute uitdaging voor de gehele zorg om het te implementeren. Dat blijkt uit een onderzoek dat werd gedaan in 2013 naar de volwassenheid van integraal risicomanagement in Nederlandse Ziekenhuizen. Hieruit blijkt dat van de veertig onderzochte ziekenhuizen ruim 50 procent wat betreft risicomanagement nog in de laagste fase van volwassenheid (1) verkeerde en 25 procent in fase 2 of 3.
Herkenbaar
Dit beeld is herkenbaar in de care en cure. Dat dit beeld vaak klopt, is recent nog bevestigd door het Tweede Nationaal Onderzoek Risicomanagement in Nederland 2014. De gezondheidszorg maakte integraal deel uit van een bredere populatie. De financiële sector scoorde het beste. In de financiële sector is risicomanagement inmiddels gemeengoed in de bedrijfsvoering, in tegenstelling tot de zorg.
Te beperkt
De natuurlijke neiging van zorgorganisaties is om risicomanagement vanuit het perspectief van kwaliteits- en veiligheidsmanagement in te richten. Dit is een te beperkte blik. Risicomanagement stelt de organisatiedoelen centraal en bekijkt welke risico’s de realisatie van deze doelen in de weg kunnen staan. Bij kwaliteits- en veiligheidsmanagement staan de wensen van de klant en de veiligheid van patiënten en medewerkers centraal. Risicomanagement kijkt naar de hele organisatie, terwijl kwaliteits- en veiligheidsmanagement zich hoofdzakelijk richten op het primaire zorgprocessen.
Bouwstenen
Hoe ziet de wereld eruit als u door de risicomanagementbril kijkt? Welke bouwstenen bevat risicomanagement? Wat houden ze in? En welke bouwstenen moet u in ieder geval in uw risicomanagementsysteem opnemen?
Het bestaande systeem van kwaliteit en veiligheid en de planning- en controlcyclus zijn meestal een goede start. Een effectief risicomanagement omvat een risicobeheers- en controlesysteem, is systematisch, cyclisch en structureel en levert toetsbare en meetbare uitkomsten op.
Drie stappen
Elke zorginstelling kan in drie stappen meer in control komen. Om te beginnen stelt u vast welke risico’s uw organisatie kan nemen en welke risico’s u bereid bent te accepteren. Dit doet u op directieniveau strategisch en op operationeel niveau. Daarmee schept u de kaders waarbinnen u wilt opereren.
De volgende stap is overzicht krijgen van de risico’s die u loopt, door het uitvoeren van een riskassessment. Daarna kunt u de risico’s prioriteren die voor uw organisatie het meest relevant zijn. Het gaat om risico’s die gelden voor uw instelling, in uw omgeving, met uw financiële omstandigheden en met uw strategische doelstellingen.
Als u weet welke risico’s u loopt en welke risico’s al dan niet acceptabel zijn, kunt u maatregelen nemen voor een effectieve en efficiënte risicobeheersing. Denk daarbij aan het stimuleren van medewerkers om incidenten te melden, het inrichten van controlemechanismen op risicovolle processen en handelingen, maar ook aan het afdekken van financiële risico’s, brandpreventie, het anticiperen op reputatierisico’s en het terugdringen van ziekteverzuim. Voorbeeldgedrag en het handhaven van gemaakte afspraken zijn wellicht de belangrijkste maatregelen. Inzicht in de effectiviteit van de beheersmaatregelen is onontbeerlijk, om te voorkomen dat de kosten te hoog worden in relatie tot het onderliggende risico.
Lessen
En dat dit alles tijd en moeite kost mag duidelijk zijn. Niets gaat vanzelf. Toch is het de moeite waard om in te zetten op risicomanagement zo blijkt uit een onderzoek van een grote verzekeraar.
Het onderzoek is niet specifiek voor de zorg, maar de zorg kan er juist in deze roerige tijden lessen uit leren. Uit het onderzoek blijkt dat bedrijven met goed risicomanagement beter presteren en aantoonbaar financieel gezond blijven en dat deze bedrijven veerkrachtiger reageren op incidenten. Beter in control zijn. Dat lijken juist de zaken waaraan op dit moment behoefte is in de zorgsector.
Lilian Knol
Risicomanager VvAA
————————————————————————————————-
Lilian Knol is gastdocent op de tweedaagse Masterclass Kwaliteit en kosteneffectiviteit in de zorg die Tias en Skipr verzorgen op 24 en 25 november. Ook Wim van der Meeren (CZ) en zorgondernemer Loek Winter zullen hieraan een bijdrage leveren. Meer informatie: skipr.nl/events